چرخش ایران به سمت چین پس از یک سال بایکوت
به گزارش موج رسا; پیش نویس برنامه ۲۵ ساله ایران و چین در حالی هفته گذشته به تصویب هیات دولت رسید که ظاهرا چینی ها بعد از توافق برجام این موضوع را در دستور کار خود قرار داده بودند و این موضوع را در هیات دولت خود تصویب کرده و سال گذشته این موضوع از سوی چینی ها رسانه‌ای شده بود.
به هرحال موضوع همکاری 25 ساله ایران و چین هفته گذشته در هیات دولت ایران تصویب شد و رئیس دولت دوازدهم در حاشیه جلسه هیات دولت گفت این همکاری، زمینه‌ای برای مشارکت ایران و چین در پروژه‌های اساسی و زیرساخت‌های توسعه‌ای از جمله طرح بزرگ کمربند ـ راه است و فرصتی برای جلب سرمایه‌گذاری در حوزه‌های مختلف اقتصادی از جمله صنعت، گردشگری، فناوری اطلاعات و ارتباطات خواهد بود.
ظاهرا انچه که در این مصوبه هیات دولت وجود دارد بیشترین همکاری دوکشور در بخش صنعت به خصوص صنعت نفت و انرژی است و محور اصلی توافق جدید ایران و چین سرمایه‌گذاری 280 میلیارد دلاری چینی‌ها در صنعت نفت و گاز و پتروشیمی ایران است و به احتمال زیاد بخش قابل توجهی از این سرمایه‌گذاری چینی‌ها طی سال نخست اجرای قرارداد 25 ساله با آنها به صنعت نفت و گاز ایران تزریق می‌شود و مابقی آن به‌صورت مرحله‌ای و براساس توافق دو طرف از سوی پکن در ایران انجام می‌شود.
سرمایه گذاری 400 میلیارد دلاری چین در اقتصاد ایران
شهریورماه سال گذشته بود که رسانه‌های بین‌المللی اعلام کردند محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران در پایان ماه اوت با همتای چینی خود دیدار داشت تا نقشه راهی برای همکاری استراتژیک چین و ایران ارائه دهد. این قرارداد همکاری در 2016 امضا شده بود.
این رسانه ها اعلام کردند این قرارداد بسیاری از نکاتی را که در قراردادهای قبلی ایران و چین بود، در بر می گیرد و به اطلاع عموم رسانده شده است، ولی بسیاری از نکات خاص و کلیدی این تفاهم نامه جدید در اختیار عموم قرار نمی گیرد.این قرارداد تعادل جهانی بخش نفت و گاز را تغییر م‌دهد.
ستون مرکزی قرارداد جدید این است که چین 280 میلیارد دلار برای توسعه بخش های نفت، گاز و پتروشیمی ایران هزینه می کند. این مبلغ برای دوره پنج ساله اول این قرارداد در ابتدا پرداخت می شود. ولی طبق این تفاهم نامه، پرداخت های بعدی در هر دوره 5 ساله با توجه به توافق دو طرف پرداخت خواهند شد.
یک سرمایه گذاری 120 میلیارد دلاری دیگر هم برای به‌روزرسانی زیرساخت‌های حمل و نقل و تولید ایران امضا شده است که مجدداً در ابتدای هر دوره پنج ساله طبق توافق دو طرف پرداخت خواهد شد.از جمله منافع شرکتهای چینی طبق این قرارداد این است که اولین حق انتخاب یا رد طرح های جدید، ناتمام یا متوقف شده توسعه میادین نفت و گاز را خواهند داشت. شرکتهای چینی همچنین اولین حق رد یا قبول انجام پروژه های پتروشیمی در ایران را خواهند داشت که شامل تامین فناوری، سیستم‌ها و کارکنان مورد نیاز تکمیل این پروژه ها می شود.
طبق مفاد این قرارداد جدید، چین حق این را دارد تا هزینه تولیدات ایران را تا دو سال دیرتر پرداخت کند. چین همچنین می‌تواند پرداخت هایش را علاوه بر ارز رایج چین، در صورت لزوم با ارز های ضعیفی بپردازد که از تجارت با آفریقا و کشورهای اتحاد جماهیر شوروی سابق به دست آورده است. یعنی به هیچ وجه از دلار در پرداخت معاملات این کالاها از چین به ایران استفاده نمی شود.
چرخش ایران به سمت شرق
همانطور که گفته شد این توافق نامه عملا مربوط به سال گذشته است اما سوال اینجا است که چرا وقتی چین این توافق نامه را در هیات دولت مصوب کرد ایران در اینباره سکوت کرده بود و حتی مسئولان دولتی در پاسخ به این موضوع به رسانه های داخلی چیزی بروز نداده بودند.
برخی از کارشناسان معتقدند ظاهرا ایران پس از خروج آمریکا از برجام منتظر ادامه همکاری اروپایی ها در قالب توافق‌نامه برجام بود اما با گذشت یک سال و ناامیدی از همکاری اروپایی‌ها با ایران به ناچار به سمت چین روی گرداند تا این فرصت را از دست ندهد.
در همین رابطه آرمان علمایی یکی از کارشناسان اقتصادی با اشاره به اینکه شرایطی که امروز پیش روی صنعت نفت ایران است با شرایط قبل از تحریم‌ها کاملاً متفاوت است، گفت: سیاستی که آمریکا در پیش گرفته با سیاستی که مسئولان سابق آمریکا پیش از برجام داشتند کاملا فرق می‌کند.
این کارشناس صنعت نفت ادامه داد: زمانی که مذاکرات برجام صورت می‌گرفت دولت دموکرات‌ها بر روی کار بود و همه می‌دانند که سیاست آنها نگه داشتن ظاهر است اما در مقابل جمهوری‌خواهان شدیدترین برخورد را در مقابل ایران دارند و کاملا شفاف برخورد می‌کنند.
علمایی ادامه داد: زمانی که ما مذاکره با 6 کشور را آغاز کردیم دموکرات‌ها در راس کار بودند و آنها چون از نظر سیاسی مقداری مورد انتقاد قرار داشتند سعی کردند تا با مذاکره با ایران از هجمه‌هایی که به آنها وارد شده بود، بکاهند.
وی تصریح کرد: کسانی که مسائل بین‌المللی را دنبال می‌کنند می‌دانند که در 90 درصد انتخابات آمریکا معمولا دموکرات‌ها 2 دوره و جمهوری خواهان دو دوره در راس کار قرار می‌گیرند و ظاهرا مسئولان ایران به این موضوع توجه نکرده بودند و زمانی مذاکرات خود را با آمریکایی‌ها آغاز کردند که در دوران پایانی حکومت دموکرات‌ها بود.
به گفته این کارشناس صنعت نفت پس از آنکه دولت ایران برجام را به تصویب رساند به سراغ قراردادهای جدید صنعت نفت که همان IPC بود رفت و سعی داشت با مذاکره با غربی‌ها صنعت نفت را توسعه دهد که علت آن نیز حضور غربگرایانی است که در دولت و صنعت نفت حاضر هستند.
علمایی گفت: اگر برجام موفق بود و آمریکا از آن خارج نمی‌شد احتمال اینکه بتوانیم با غرب تعامل خود را حفظ کنیم، وجود داشت. اما دیدیم که با روی کار آمدن جمهوری خواهان تمام اندیشه‌هایی که در سر داشتیم نقش بر آب شد و الان نیز نمی‌توانیم انتظار داشته باشیم که همان سیاست اتکا به غرب،کشور را جلو ببرد و این سیاست دیگر منسوخ شده است.
به گفته این کارشناس صنعت نفت با این شرایط نباید دست روی دست گذاشت و کار توسعه صنعت نفت را تمام شده خواند؛ در صورتی که می‌توان با یک تغییر و جهش که می‌تواند با تغییر مدیریتی نیز آغاز شود کار توسعه صنعت نفت را آغاز کرد و اجازه نداد صنعت نفت به همین حالت خمودگی ادامه پیدا کند.
وی گفت: زمانی که در حال مذاکره با 6 کشور بودیم چینی‌ها و روسیه نیز در این مذاکرات حضور داشتند و ما به جای آنکه پل‌های پشت سر خود را در مذاکرات با چینی‌ها و روسی‌ها خراب کنیم می‌توانستیم با این شرکای استراتژیک پیمان‌هایی را ببندیم نه اینکه آنها را از پروژه‌های صنعت نفت اخراج کنیم.
علمایی به عنوان مثال به میدان آزادگان اشاره کرد و گفت: چه دلیلی داشت که شرکت چینی (CNPCI) را از این میدان اخراج کنیم و عملا کار توسعه میدان آزادگان را تعطیل کنیم. بهتر نبود امروز چینی‌ها در این میدان کار می‌کردند و تولید از میدان آزادگان بالا می‌رفت؟
علمایی ادامه داد: همین الان اگر بخواهیم می‌توانیم با چینی‌ها وارد مذاکره شویم و قطعا آنها نیز از مذاکره با ایران استقبال خواهند کرد. زیرا می‌دانند که ایران نیز می‌تواند به عنوان یک شریک استراتژیک محسوب شود.
پیشینه تعامل ایران و چین
بر اساس این گزارش در مهرماه سال ١٣٨٨، قرارداد توسعه میدان آزادگان جنوبی به ارزش ٢,٥ میلیارد دلار در قالب بیع متقابل بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت ملی نفت چین امضا شد و در نهایت با توجه به تغییرهای اعمال شده در طرح جامع توسعه (MDP)، عملیات اجرایی این طرح از شهریور سال ١٣٩١ همزمان با تصویب طرح جامع تجدید نظر شده توسعه میدان (RMDP) آغاز شد.
در ادامه حکم خلع ید این شرکت چینی سه شنبه 9 اردیبهشت ماه سال 93 پس از طی مراحل قانونی از سوی مدیریت امور حقوقی شرکت ملی نفت ایران به طور رسمی ابلاغ شد.
در همین راستا گفته می شد پیمانکار چینی طرح توسعه میدان نفتی فوق عظیم آزادگان جنوبی (CNPCI) که پیشتر به دلیل وقت کشی در توسعه این میدان، از بیژن زنگنه، وزیر نفت کارت زرد گرفته بود، با پایان مهلت 90 روزه وزارت نفت و ادامه روند نامطلوب فعالیت در این میدان، به طور رسمی خلع ید شه است.
در ادامه و با تصویب قراردادهای موسوم به IPC و عقد قرارداد با شرکت توتال در این قالب، چینی ها اعتراضات زیادی نسبت به حضور فرانسوی ها در پارس جنوبی داشتند؛ با خروج آمریکا از برجام در اردیبهشت ۹۷ زمزمه های خروج توتال از قرارداد توسعه ۴.۸ میلیارد دلاری فاز ۱۱ پارس جنوبی به گوش می رسید و با وجود اینکه وزیر نفت تاکید کرده بود که تنها تحریم های شورای امنیت علیه ایران می تواند بر این قرارداد تاثیر بگذارد، این غول نفتی فرانسوی بدون تحمل کمترین هزینه ای از قرارداد خارج شد. پس از این خروج نگاه ها متوجه شریک چینی این قرارداد شد.
پس از خروج این شرکت فرانسوی، طبق قرارداد شرکت ملی نفت چین جایگزین توتال شد و سهم آن در قرارداد به 80.1 درصد رسید. با این حال به‌دنبال چهار دوره مذاکرات آمریکایی‌ها در پکن، مقامات ارشد آمریکایی از (CNPCI) چین خواستند از ایجاد روابط مالی جدید با ایران پرهیز کند که در نهایت چینی ها نیز پس از توتال از قرارداد طرح توسعه فاز ۱۱ پارس جنوبی بدون پرداخت کمترین جریمه خارج شدند.
اگرچه همکاری ایران و چین در این شرایط می تواند موجب توسعه صنعت را برای ایران به ارمغان داشته باشد اما نکته ای که نباید از خاطر برد تنش های زیادی است که در چند سال گذشته میان ایران و چین به وجود آمده است؛ اما به نظری رسد در قراردادهایی که قرار است با شرکت های چینی منعقد شود ضمانت های اجرایی آن نیز دیده شود همچنین آداب دیپلماتیک در برخورد با کشورها به طور یکسان رعایت شود تا روابط ایران و کشورهایی نظیر چین در مسیر صحیح پیگیری شود.
انتهای پیام/
انتهای پیام/