مسئولیت نمایندگان، انجام دادن وظایف مدیران دستگاه‌های اجرایی نیست
به گزارش پایگاه خبری_تحلیلی «موج رسا»با نزدیک شدن به ایام انتخابات تب و تاب در جامعه هر چه بیشتر می‌شود در این راستا خبرنگار موج‌رسا گفتگویی را با سید قاسم موسوی؛ مدیر دفتر انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان شهرستان ابهر ترتیب داد که مشروح آن را می‌خوانید.
بیشتر بخوانید
موج‌رسا: بفرمایید که مهمترین وظیفه‌ی نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بحث کلان و ملی چیست؟
موسوی مدیر دفتر انجمن روزنامه‌نگاران مسلمان شهرستان ابهر:
نمایندگان مجلس دو وظیفه‌ی مهم بر عهده دارند که در مفاد قانون اساسی، به صراحت بدان اشاره شده است. این وظایف عبارتند از قانونگذاری و نظارت بر حسن اجرای قانون.
بی‌تردید مهمترین و اصلی‌ترین وظیفه مجلس، همان قانونگذاری در عموم مسائل در حد حدود مقرر در اصل ۷۱ قانون اساسی است. که این وظیفه‌ی نمایندگان از طریق یررسی و تصویب طرح که از سوی خود نمایندگان ارائه می‌شود و یا لوایح که از سوی هیات دولت تقدیم مجلس می‌گردد، صورت می‌گیرد.
اگر عنایت داشته باشید حضرت امام خمینی( ره ) در فرازی از بیانات خویش، مجلس را در راس امور دانسته بودند که با توجه به مفاد قانون اساسی و اختیارات در نظر گرفته شده، نشانگر گستردگی حوزه‌ی اختیارات و تاثیرگزاری مجلس بر امورات کلان کشوری است.
اجازه بدهید تا با تامل در مواد قانون اساسی، به برخی از اختیارات و وظایف مجلس و نمایندگان ملت در سطح کلان و ملی اشاره داشته باشم .
حق تصویب رجوع به همه پرسی در مسائل بسیار مهم اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی طبق اصل ۵۹ قانون اساسی، وضع آیین‌نامه داخلی مجلس که شیوه کار مجلس را مشخص می‌کند طبق اصل ۶۵ قانون اساسی، شرح و تفسیر قوانین عادی طبق اصل ۷۳ قانون اساسی، تصویب هر گونه تغییر در خطوط مرزی به صورت اصلاحات جزئی با رعایت مصالح طبق اصل ۷۸ قانون اساسی، بررسی طرح‌ها و لوایح طبق اصل ۸۵ قانونی اساسی، انتخاب ۱۰ نفر به عنوان اعضای شورای بازنگری در قانون اساسی طبق اصل ۱۷۷ قانون اساسی و موارد دیگر است.
*و اما دیگر وظیفه‌ی مهم نمایندگان مجلس شورای اسلامی، بحث نظارت بر حسن اجرای قوانین می‌باشد که دامنه‌ی این وظیفه‌ی نظارتی را هم قانون اساسی مشخص نموده است که شامل: نظارت بر اجرای بودجه سالانه کل کشور طبق اصل ۵۴ و ۵۵ قانون اساسی، تصویب توقف انتخابات در زمان جنگ و اشغال نظامی کشور (در بخش از کشور یا تمامی آن )، برای مدت معین طبق اصل ۶۸ قانون اساسی، حق تحقیق و تفحص طبق اصل ۷۶ قانون اساسی، تصویب عهدنامه‌ها، مقاوله نامه‌ها، قرارداد‌ها و موافقت‌نامه های بین المللی طبق اصل ۷۷ قانون اساسی ، تصویب هر گونه تغییر در خطوط تغییر مرزی به صورت اصلاحات جزئی با رعایت مصالح طبق اصل ۷۸ قانون اساسی ، تصویب برقراری حکومت نظامی توسط دولت در حالت جنگ و شرایط اضطراری طبق اصل ۷۹ قانون اساسی ،
گرفتن یا دادن وام یا کمک های بدون عوض داخلی و خارجی از طرف دولت که باید به تصویب مجلس برسد طبق اصل ۸۰ قانون اساسی، تصویب استخدام کارشناسان خارجی در موارد ضروری طبق اصل ۸۲ قانون اساسی، تصویب انتقال بناها و اموال دولتی که از نفایس ملی باشد، به غیر از آن هم در صورتی که از نفایس منحصر به فرد نباشد طبق اصل ۸۳ قانون اساسی، هر نماینده در برابر تمام ملت مسئول است و حق دارد در همه مسائل داخلی و خارجی کشور اظهار نظر نماید طبق اصل ۸۴ قانون اساسی، بررسی و دادن رای اعتماد به هیات وزیران طبق اصل ۸۷ قانون اساسی، حق سوال از رئیس جمهور یا وزرا درباره وظایف آنها طبق اصل ۸۸ قانون اساسی، استیضاح رئیس جمهور یا وزیران طبق اصل ۸۹ قانون اساسی، رسیدگی به شکایت وارده درباره طرز کار مجلس یا قوه مجریه یا قوه قضائیه طبق اصل ۹۰ قانون اساسی، انتخاب ۶ نفر از حقوقدانان شورای نگهبان پس از پیشنهاد رئیس قوه قضائیه طبق اصل ۹۱ قانون اساسی، تطبیق مصوبات هیات دولت با قانون طبق اصل ۱۳۸ قانون اساسی، صلح دعاوی راجع به اموال عمومی و دولتی یا ارجاع آن به داوری در مواردی که از طرف دعوا خارجی باشد و نیز در موارد مهم داخلی، انتخاب ۲ عضو از ۶ عضو شورای نظارت بر صدا و سیما طبق اصل ۱۷۵ قانون اساسی، حق تذکر کتبی طبق ماده ۱۹۲ آیین نامه داخلی مجلس، و موارد دیگر.
*با عنایت به مواردی که اشاره شد، روشن هست که جایگاه مجلس شورای اسلامی و وکلای ملت در دو بعد قانونگذاری و نظارت، بسیار رفیع است و نمایندگان در برنامه‌ریزی و سیاستگذاری‌های کلان جامعه از قدرت و توانایی‌های بسیار بالایی برخوردار هستند.
موج‌رسا: آیا نمایندگان مجلس در حوزه‌ی انتخابیه نیز وظایفی دارند که در مفاد قانون اساسی بدان اشارت شده باشد؟
موسوی:
پاسخ به این سوال روشن هست و کار نماینده مجلس به هیچ عنوان رفع مشکلات شخصی یکایک موکلان حوزه‌ی انتخابیه نیست. متاسفانه بسیاری از مردم بدلیل ناآشنایی با قوانین و عدم اطلاع از مفاد قانون اساسی، از وظایف نمایندگان مجلس آگاهی کاملی ندارند و لذا انتظار دارند نماینده‌ای که به مجلس فرستاده‌اند وظایف مدیران دستگاه‌های اجرایی را انجام دهد.
موج‌رسا: اگر نمایندگان را از رسیدگی به امور منطقه‌ای معاف کنیم، چه کسی مسئول آبادانی و توسعه‌ی مناطق کمتر توسعه‌یافته است؟ چه کسی مسئول رسیدگی به مردم در مناطق محروم و توسعه نیافته است؟
موسوی: وجود توقعات منطقه‌ای از نمایندگان مجلس دلایل عدیده‌ای دارد که نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارند. از جمله این دلایل می‌توان به عدم عملکرد مناسب قوه‌ی مجریه در انتخاب افراد شایسته و کارآمد در سمت‌های اجرایی، کم کاری برخی از مسئولان دستگاه‌های اجرایی، عدم توانایی مسئولان اجرایی در پاسخگویی، عدم توجه به حوزه روابط عمومی جهت تنویر افکار عمومی توسط ادارات و سازمان‌ها، عدم عملکرد مناسب مدیریت شهری در توسعه پایدار شهری و بی‌توجهی مسئولان اجرایی به مشکلات و ارائه نکردن راه‌حل در جهت رفع آنها اشاره کرد.
موج‌رسا: برای نمایندگان مجلس قائل به وجود وظیفه در حوزه‌ی منطقه‌ای نیستید؟
موسوی: متاسفانه بر اساس یک قانون نانوشته، نمایندگان مجلس در جابجایی مسئولان از رده‌های پایین مدیریتی گرفته تا مسئولان ارشد حوزه انتخابیه‌ی خود، نقشی اساسی دارند، لذا برای موفقیت مسئولی که به انتخاب خودشان بوده است می‌بایست تلاش کنند چرا که عدم موفقیت این مسئول به عدم موفقیت نماینده تعبیر خواهد شد. به همین خاطر نمایندگانی که قصد ورود به مجلس را دارند از این ضعف‌ها سو استفاده نموده و در تبلیغات انتخاباتی خود به مردم قول‌هایی شامل اشتغال و ….. می‌دهند، در صورتی که بعضی از این موارد مانند حل مشکلات حوزه‌ی اشتغال، ازدواج و سامان‌دهی جوانان یک مسئله ملی است که نیاز به همگرایی و نظر مثبت سایر نمایندگان مجلس جهت تصویب و ابلاغ به دولت دارد و در اختیارات یک نماینده نمی‌گنجد.
موج‌رسا: چرا برای فیصله دادن به این رویه‌ی غلط از لحاظ قانونگذاری اتفاقی صورت نگرفته است؟
موسوی: متاسفانه از زمان تاسیس مجلس تا کنون نمایندگان با این رویه اشتباه مقابله نکرده و در جهت اصلاح آن اقدام موثری انجام نداده‌اند، زیرا این کارکرد برای نمایندگان مجلس در ساختار سیاسی ایران جا افتاده و عموم نمایندگانی که پیگیر حل مشکلات فردی موکلان خود هستند از شانس بیشتری برای پیروزی در انتخابات بعدی برخوردارند.
طبق برنامه‌ای که در مجلس تدوین و ابلاغ شده هر نماینده باید هر ۲۱ روز به مدت یک هفته به حوزه انتخابیه خود سرکشی و به امور موکلین و امور حوزه انتخابیه رسیدگی کند؛ بنابراین رسیدگی به امور منطقه‌ای و ارتباط با موکلین و حل مشکلات آنها اگرچه در قانون اساسی به آن اشاره نشده اما به صورت عرفی وظیفه نمایندگان است، لذا نمایندگان علاوه بر قانونگذاری و نظارت در بعد ملی، در بعد منطقه‌ای نیز باید به امور حوزه خود رسیدگی کنند.
اگر اندکی توجه کنیم همیشه در جلسات مجلس شورای اسلامی که به صورت مستقیم از طریق رادیو فرهنگ پخش می‌شود، تعداد اندکی نماینده پایه ثابت جهت اعلام موافق و مخالف یا اعتراض و تذکر داریم و دلیل این امر رسیدگی سایر نمایندگان به امور محلی و منطقه‌ای خود می‌باشد که نماینده را از وظایف کلان و ملی خود غافل می‌کند از سوی دیگر مردم حوزه انتخابی مکررا نیز می‌گویند چرا نماینده ما پشت تریبون صحبت نمی‌کند که این نوع کارکرد آسیب‌هایی به همراه داشته است.
موج‌رسا: آیا این معطل در مجالس جوامع پیشرفته نیز مصداق دارد؟
موسوی: شاید باور نکنید، اما حتی در جوامع توسعه‌یافته نیز رسیدگی به امور منطقه‌ای در ردیف وظایف نمایندگی است، اما در جوامع توسعه‌یافته، نمایندگان مجلس شخصاً درگیر مسائل محلی نمی‌شوند، بلکه گروه مشاوران و کارپردازان آنها در دفاتر محلی‌شان این امور را انجام می‌دهند.
موج‌رسا: به نظر شما در حال حاضر مهمترین اولویت کشور در حوزه‌ی قانونگذاری چه می‌تواند باشد؟
موسوی: به نظر می‌رسد که حوزه‌ی تقنینی کشور، پس از یک قرن قانونگذاری، با حجم انبوهی از قوانین مصوب شده روبرو هست که گاه حتی بسیاری از این قوانین، خود به مانعی جهت رفع مشکلات کشور تبدیل شده‌اند. به نظر بنده، مجلس شورای اسلامی به جای این که وقت خود را صرف تصویب طرح‌ها و لوایح جزئی و سطحی نگرانه بکند، می‌بایست همت خود را صرف تصویب موارد و اولویت‌های کند که می‌توانند باعث ایجاد جهش‌های بزرگ در اقتصاد و زندگی مردم شوند.
در نظر داشته باشید که با وجود رشد و ارتقای سطح سرمایه‌گذاری خارجی در دنیا، نیاز به قانوگذاری کارآمد به منظور جذب هرچه بیشتر سرمایه‌های خارجی و همچنین هدایت صحیح آن در مسیر تولید و ایجاد اشتغال کشور ضروری به نظر می‌رسد، چرا که پتانسیل‌های مناسبی جهت سرمایه‌گذاری خارجی در ایران وجود دارد ضمن آنکه جذب حجم بیشتری از این سرمایه‌ها، انتقال و هدایت صحیح آن به سمت بخش‌های مولد و اشتغال‌زا در کنار انتقال دانش و تکنولوژی روزآمد، می‌تواند به رشد و توسعه اقتصادی کشور بینجامد.
علاوه بر نیاز به قوانین تسهیل کننده در حوزه‌ی حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی، با توجه به جامعه‌ی هدف کارگری تحت پوشش بیمه‌های تامین اجتماعی که بالغ بر چهل میلیون نفر هستند، نیازمند بازنگری اصولی در قوانین مرتبط با حوزه‌ی کار و تامین اجتماعی نیز هستیم.
از طرف دیگر، با توجه به حجم عظیم سو استفاده‌های بانکی و اختلاس‌های کلان ، به نظر می رسد که اصلاح نظام پولی و بانکی کشور نیز در اولویت هست تا بیش از این به اعتماد عمومی در کشور آسیب وارد نشود.
موج‌رسا: آیا راهکارهایی جهت نظارت مردم بر عملکرد نمایندگان مجلس وجود دارد !؟
موسوی: نمایندگان مجلس، امین مردم ایران در درون هیئت حاکمه‌ی مملکت محسوب می‌شوند و از از این بابت از اختیارات گسترده‌ای نیز برخوردار هستند. استقلال نمایندگان در اعمال اختیارات نمایندگی از چنان اهمیتی برخوردار هست که اغلب نظام‌های سیاسی حتی در دیگر کشورها، مصونیت خاصی را برای آنها در نظر گرفته‌اند. با این حال نمایندگان از نظارت و پاسخگویی در قبال رفتار و عملکردشان مصون نیستند و اکثر پارلمان‌های دنیا دارای نوعی نظام نظارت درون سازمانی بر رفتار نمایندگان خود هستند و کسی در اصل نظارت بر رفتار نمایندگان تردید چندانی ندارد، اما در شیوه اعمال نظارت تفاوت‌ها و رویه‌های مختلفی به چشم می‌خورد. با توجه به این موضوع سنوات اخیر، در سیاست‌های کلی انتخابات توسط مقام معظم رهبری بر اساس بند 13سیاست‌های ابلاغی ضرورت طراحی یک روش جهت نظارت بر نماینده در طول چهار سال فعالیت تاکید شده بود و طبق قاعده این مکانیزم را خود مجلس باید طراحی و تصویب می‌نمود که کمیسیون نظارت بر رفتار نمایندگان در مجلس نیز برآیندی از این سیاست است.
ولی در عین حال که خود نمایندگان و مجلس بر عملکرد خویش حق نظارت دارند، در راستای عمل به سنت حسنه‌ی امر به معروف و نهی از منکر که به صراحت در اصل هشتم قانون اساسی بدان پرداخته شده، تک تک مردم حق نظارت، تذکر و نصیحت نمایندگان و دولتمردان را دارند و می‌توانند این امر ارزشمند را از طریق مطبوعات، رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی دنبال بنمایند.
موج‌رسا: در رابطه با ضرورت شفافیت آرای نمایندگان هم اگر نظری دارید بفرمایید؟
موسوی: طبیعتا از آنجایی که شفافیت آرا نمایندگان می‌تواند بر انتخاب‌های بعدی مردم اثر بگذارد، بسیاری از نمایندگان مخالف تصویب طرح‌های مرتبط با ضرورت شفافیت آرا هستند. و این خود به یکی از مشکلات اساسی مردم در ایام انتخابات تبدیل شده است. چرا که مردم نمی‌دانند فردی که چندین دوره به مجلس راه یافته، در خصوص مشکلات پیرامونی جامعه، دارای چه ویژگی‌ها و مواضعی بوده است.
به دلیل عدم وجود شفافیت آرا، مردم صرفا براساس شعار کاندیداها، در ادوار مختلف انتخابات‌های مجلس شورای اسلامی رای می‌دهند، این در حالی است که کارنامه خیلی روشنی از نمایندگان وجود ندارد.
شفافیت آرا موجب مشخص شدن مواضع اقتصادی، سیاسی و فرهنگی و نمایندگان مجلس می‌شود، برخی افراد در ایام تبلیغات انتخاباتی شعارهایی می‌دهند اما عملکردشان هنگامی که به مجلس راه می‌یابد، با شعارهایشان تطابق ندارد و شفافیت آرا نمایندگان این موضوعات را برای مردم روشن می‌کند.
اگر همه آرا و مواضع نمایندگان به صورت شفاف، ثبت و ضبط شود، مشخص می‌شود که نمایندگان مجلس از روز اول تبلیغات تا دوران نمایندگانی چه مسیری را طی کرده‌اند. فلذا بنده معتقدم که شفافیت در موضوعات اقتصادی، سیاسی و فرهنگی اثرگذار است و می‌تواند به انتخاب بهتر مردم کمک کند.
گفتگو از زهرا بیات
انتهای پیام/