قلعه خاکی ارمغانخانه فقط ثبت ملی شده است/وقتی سنت اهدای هدیه، آرمان خانه را ارمغانخانه کرد

به گزارش موج رسا; بنای "تورپاخ قالا"(قلعه خاکی) متعلق به دوره صفویه است که در شهر ارمغانخانه واقع شده است که طی سالهای گذشته مورد تعرض قرار گرفته است.

هم اکنون از این بنای تاریخی دو برج و بارو و قسمتی از دیوار قلعه باقی مانده است و در وضع کنونی این بنا، تاکید بر حفظ وضعیت موجود است.

شهر ارمغانخانه مرکز بخش قره پشتلو از توابع شهرستان زنجان،در 35 کیلومتری شمال غربی زنجان واقع شده که در بهمن ماه 1387با تصویب هیات وزیران به عنوان شهر شناخته شده و از تیرماه1388 نیز ،شهرداری این شهر تاسیس و فعالیت خود را آغاز نموده است.

براساس برخی نوشته ها و سوابق موجود در رابطه با تاریخچه شهر ارمغانخانه و مبانی نامگذاری آن ،اجمالا چنین آمده است:

واژه ارمغانخانه که در گویش محلی "ارماخانا"تلفظ می شود،ازکلمه ایرما کانا گرفته شده و ریشه آن،ترکی باستان می باشد.ایرماک به معنای رودخانه بوده و ایرما کانا یعنی کرانه رود که  درزبان محلی"چایلاغ" گفته می شود.

از آنجایی که شهرارمغانخانه نیز،به لحاظ جغرافیای محلی در کرانه رودخانه ای به نام ارمغانخانه چایی واقع شده است،برخی این وجه تسمیه را مبنای نامگذاری اولیه این شهردانسته اند.

حسب بررسی های تاریخی شهر ارمغانخانه،دارای تاریخی کهن و قدمت چند هزار ساله است که به دوره اشکانیان بر می گردد. در ضلع غربی این شهر ،تپه های باستانی متعددی که مردم شهر از دیرباز آن را به نام "تورپاخ قالا"می شناسند،در فهرست آثار ملی ایران به نام تپه دوسران ثبت شده است.

برخی از مورخان براین عقیده اند که شهر ارمغانخانه در فرازی از تاریخ کهن خود، به لحاظ حضور اقلیت های دینی مسیحی ارمنی،" ارمن خانه" نامیده می شده که براثر وقوع زلزله ای مهیب ویران شده و بعد ها،شهر ارمغانخانه در مجاورت شهر ویران شده بنا گشته است.

شهر ارمغانخانه به لحاظ وجود ویژگی های خاص جغرافیایی و برخورداری از موهبت های  الهی همچون آب و هوای روح افزا،مناظر خیره کننده و چشم اندازهای وصف ناپذیر،زیستگاه های طبیعی گونه های مختلف جانوری ،دشت ها و مراتع گسترده وسیع،رودخانه وچشمه سارهای عدیده،باغات میوه و اراضی کشاورزی و...از قدیم الایام به عنوان تفرجگاهی بی بدیل و محلی بی نظیر برای اطراق و اقامت،همواره کانون توجه سلاطین،اشراف و خوانین بوده  است.

در این رهگذر نیز،هدایا و تحفه هایی از سوی آنان به عنوان ارمغان به مدعوین و میهمانان عطا  می شود از این روی،برخی سنت تاریخی مذکور را مبنای نامگذاری این شهر،اعلام داشته اند.

*موقعیت جغرافیایی

مسیر اصلی شهر از سمت زنجان بوده جاده ترانزیت بطرف عثمانی (ترکیه کنونی) از این شهر می گذرد که راه ارتباطی بین زنجان و اردبیل بشمار می رود.

*ویژگیهای تاریخی

شهر ارمغانخانه از دو کلمه آر و مان تشکیل شده و پیداست شهرستان آر مخفف آریایی و مان مخفف خانه (آریایی خانه) بوده و در کتاب مرآه البدان، کتاب گلگشت قدیمی و یا در کتاب روضه الصفای ناصری قید شده است و از آنجائیکه روستاهای قدیمی بنام گلوا (جلیل آباد کنونی)ماری (در واژه نامه به معنای ارمنی)و ولگران ( ولیاران کنونی) به معنای پاسبان و نگهبان کوه ، وننه(وننق) جایی که آب گرم از آن می جوشد که پارسی ها (قوم پارت) به خاطر آب و هوای معتدل این منطقه را آریا خانه نام گذاری کرده اند .

در زمان حکومت زندیه هنگام عبور کریم خان زند از زنجان که با اهداء هدایا از سوی آذربایجانی ها در این محل (تورپاخ قلعه) به وی انجام گرفت شهرآرمان خانه به ارمغانخانه تغییر نام یافت.

قبرستان ارامنه و همچنین وجود قلعه های متعددی از جمله تورپاخ قلعه و قلعه صنم خاتون و قلعه هایی که از آن به کله یاد شده حائز اهمیت بودن منطقه را نشان می دهد.

 به همین جهت زمانی ارمغانخانه نگین آذربایجان بوده که این آثار باستانی،هوای معتدل،کوههای زیبا و دشتهای سرسبز از جمله دشت وسیع سهرین با سی هزار هکتار در جنوب شرق شهر ارمغانخانه که تنها مأمن آهوان با 1450 رأس آهو در شمال غرب کشور و وحوش و پستانداران دیگر می باشد و نزدیکی به فرودگاه زنجان می تواند این شهر را به قطب گردشگری تبدیل کند.

در زمان های قدیم شهر ارمغانخانه بر اثر سیل و بلایای طبیعی در زیر خاک مدفون شده که می تواند اکتشافات مهمی توسط باستان شناسان صورت گیرد.

در حال حاضر این قلع خاکی که به عنوان یکی از جاذبه های تاریخی شهر ارمغانخانه محسوب می شود تنها ثبت ملی شده است در حالی که می تواند به عنوان جاذبه گردشگری معرفی شود.