در نبود سرپرست خانوار زحمات زیادی کشیده بود مردش که معتاد شد اوایل مشکلی نبود اما با گذشت زمان دیگر نمیتوانست شرایط سخت آن زندگی را تحمل کند
به گزارش موج رسا; از چهره اش خستگی میبارد تازه کیف دوشیش را زمین گذاشته که بچهها حمله میکنند، چند تکه شیرینی و یک ظرف غذای مانده و چند جور میوه ناجور،بچهها بیخبر از دنیای مادر شیرینی و میوه را میخورند و مادر تنها نظارهگر شادی آنهاست و به شادی آنها میخندد.به تازگی در خانه یکی از دکترهای شهر کار پیدا کرده نتیجه کار صبح تا شبش همینهایی که است که بچهها را شاد میکند.
یادش میآید که روزگار با او نساخت هر چه تلاش کرد به نتیجه نرسید 4 تا بچه قد و نیم قد هم که نان میخواهند، تن به خیلی چیزها نداد اما آبرومندانه با کار در خانه دیگران بچههایش را بزرگ میکرد،سختی کار در نبود پدر همواره بر دوشش بود و با وجود خستگی از کار روزانه در خانه هم بچههایش را تر و خشک میکرد.
مردش که معتاد شد اوایل مشکلی نبود اما با گذشت زمان دیگر نمیتوانست شرایط سخت آن زندگی را تحمل کند، تلاش کرد تا با شروع زندگی دیگری به وضعیت بچههایش سرو سامان دهد،طلاق و در کنار بچهها بودن کار سادهای نبود اما برای سلامتی چهار فرزندش مجبور به این کار شد و امروز با وجود همه مشکلاتی که تحمل میکند، شادمان است که فرزندانش در کنارش زندگی سالمی دارند.
پرده دوم
دستهایش میلرزد با اضطراب برمیگردد و نگاهی به دور و برش میکند.دست در کیفش کرده و دستمالهایی از جنس نخ را بیرون میآورد.
رو به متصدی داروخانه میکند و میگوید ببخشید آقا دستمال میخرید؟ ارزان میفروشم.متصدی میگوید قیمت چند؟ میگوید ۵ هزار تومن.نه خانم نمیخوام.
زن که عرق بر روی پیشانیش نشسته میگوید فرزندانم گرسنهاند حداقل یک بسته بخرید.مرد نه خانوم روزی ۱۰ نفر ادعای شما دارند.بفرمایید.غم بر چهره زن مینشیند و میرود.
پرده سوم
چهره آشنایی برای مردم گذری اتوبان دارد،هر شب بساط فروش دستمال کاغذیهایش را پهن میکند.چند سالی است که به قول خودش برای امرار معاش زندگیش به این کار روی آورده است.هنر دیگری ندارد که از طریق آن چرخ زندگیش را بچرخاند یک مرد علیل و چند فرزند دارد و تنها نانآور خانهاش است.
پرده چهارم
تنها ۱۹ سالش بود که همسرش با سه بچه تنهایش گذاشت و به دیار باقی شتافت.بزرگترین فرزندش چهارساله بود و فرزند کوچکش چندماهی بود که به دنیا آمده بود اما عمر همسرش به دنیا نبود.این روز ،روز آغاز بدبختیهایش بود با سه بچه قد و نیم قد،بدون مهارت و داشتن شغل مانده بود چه کند،مردش هم که یه کارگر ساده بود و بیمه و پساندازی نداشت.
فکرش فقط به این رسید که خودش را به کمیته امداد معرفی کند،در حال حاضر بچههایش بزرگ شدهاند و مدرسه میروند به تنهایی بار همه مشکلات را بردوش میکشد اگر چه چندماهی است کمیته امداد یک خانه نقلی برایشان احداث کرده است.
این داستان ادامهدار را میتوان به اندازه تعداد زنان سرپرست خانوار ادامه داد، زنانی که به تنهایی بار زندگی را به دوش میکشندزنانی که از سرنوشت،تنهایی برایشان رقم خورده است.زنان قدرتمند اما مظلوم و بیپناهی که با هزاران مشکل کوچک و بزرگ دست و پنجه نرم میکنند و کمرشان زیر بار مشکلات زندگی خم شده است.
زنان سرپرست خانوار به دلایل مختلف از جمله طلاق، فوت همسر، ازکار افتادگی همسر، خودسرپرستی، اعتیاد، زندانی و یا متواری بودن همسر دارای پرونده هستند.
اگر چه نهادهای مختلفی برای کمک به زنان سرپرست خانوار پای کار آمده و خدماتی همچون ودیعه مسکن، وام اشتغال، هزینه درمان و کمک هزینه درمان ارائه میکنند، اما مشکلات این قشر عدیده است.
این گروه از زنان اغلب با عوامل آسیبزایی همچون تبعیضات فرهنگی، ضعف دسترسی به فرصتهای شغلی، بیسوادی یا کمسوادی، نداشتن درآمد مستمر و مشکلات روحی و روانی مواجه میشوند که در صورت فقدان حمایتهای همهجانبه، هزینههای آسیبزایی را به جامعه تحمیل میکند و نارسایی در برخی قوانین، ناهماهنگی بین دستگاههای مرتبط با زنان سرپرست خانوار و محدودیت منابع مالی از دیگر مشکلات این قشر از جامعه محسوب میشود.
نشان دادن وضعیت زندگی این افراد در یک گزارش نمیگنجد و مثنوی هفتاد من کاغذ میخواهد تا از سرنوشت و گذران زندگی تک تک افراد نوشت تنها این نوشتهها نمونهای از یک مشت خرواری است که جامعه به آن مبتلا شده است.
در واقع زندگی مشترک برخی از خانوادهها بنا به دلایل متعددی به پایان میرسد، این پایان زندگی مشترک آغاز مشکلات عدیدهای برای زنان و مردانی است که بار تنهایی را به دوش میکشند.اما در این بین زنان بیشتر دچار آسیب میشوند و حالا باید با زندگی جدید کنار آمده و شغل مناسبی برای گذران زندگی دست و پا کنند.حضور زنان سرپرست خانوار در بازار کار موجب افزایش تعداد جویندگان کار میشود،در واقع هزینههای سرسامآور زندگی دغدغه اصلی زنان سرپرست خانوار میشود.
علاوه بر نداشتن مهارت برای به دست آوردن شغل مناسب این زنان مشکلات عدیده دیگری را دارند و به دلایل مختلف نمیتوانند به جایگاه خوبی برسند و مجبورند برای امرار و معاش تن به درآمدهای ناپایدار و غیرمطمئن بدهند.در حال حاضر 6 هزار زن سرپرست خانوار تحت پوشش بهزیستی و 14 هزار و 92 خانوار تحت پوشش کمیته امداد استان زنجان هستند.از 14 هزار و 92 خانوار تحت پوشش کمیته امداد امام خمینی (ره) زنجان،12 هزار و 379 خانوار با 16 هزار و 621 نفر معیشتبگیر کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند.
این آمار مربوط به پایان اردیبهشت ماه سال جاری است در حالی که در سال گذشته 12 هزار و 697 خانوار با جمعیت 18 هزار و 316 نفر زیر پوشش این نهاد بودند که این امر از کاهش 300 نفری زنان سرپرست خانوار خبر میدهد.
در تعریفی که از زنان سرپرست خانوار میشود،"زن سرپرست خانوار زنی است که هرگز ازدواج نکرده و سن وی ۱۸ سال و بیشتر بوده یاازدواج کرده، اما بنا به عللی از قبیل فوت، طلاق و متارکه، از کار افتادگی، مفقود الاثرشدن، سربازی، محکومیت به زندان، مجهولالمکان بودن، اعتیاد، مهاجرت و متواری شدن همسر، سرپرست خانوار شده است."
بر اساس گزارشی ترکیب زنان سرپرست خانوار در بین استانها نیز جالب توجه است بهطوری که استان کمتر توسعهیافته سیستان و بلوچستان با ثبت 18.1 درصد (نسبت زنان سرپرست خانوار به کل) و توسعهیافته تهران با 13.8 درصد در صدر این رتبهبندی قرار گرفتهاند. همچنین استانهای غربی مانند قزوین، زنجان و اردبیل با ثبت رقم 10.8 درصد کمترین درصد زنان سرپرست خانوار را به خود اختصاص دادهاند.
با وجود همه فعالیتهایی که دولت میگوید در زمینه رسیدگی به مشکلات و شرایط زندگی زنان سرپرست خانوار انجام میدهد اما جامعهشناسان معتقدند که این گروه از زنان در شرایط سختی زندگی میکنند و یکی از مهمترین مشکلات آنها بیآیندگی و اشتغال است. "اجاقلو"جامعه شناس زنجانی نداشتن امنیت اقتصادی و اشتغال را یکی از مشکلات زنان سرپرست خانوار عنوان میکند و میگوید:بیشتر این زنان از مهارتهای کاربردی بیبهره بوده و به همین دلیل در معرض آسیب قرار میگیرند.
این جامعه شناس میگوید: توجه به توانمندسازی زنان سرپرست خانوار را مهم بوده و باید با مهارتآموزی ورود زنان به بازار کار دنبال شود و اعطای وامهای بلند مدت کم بهره و اعتماد به توانایی آنها از جمله این اقدامات است که میتواند برای زنان سرپرست خانوار فرصت رشد ایجاد کند.
این جامعه شناس تصریح میکند، ازدواجهای نادرست و افزایش آمار طلاق بر تعداد زنان بیسرپرست کشور اضافه میکند به همین دلیل نهادهای حمایتی مانند بهزیستی، کمیته امداد و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید برای جلوگیری از آسیبهای زنان در زمینه اشتغال آنان بیش از گذشته اقدام کنند.
وی با اشاره به اینکه انواع آسیب اجتماعی بهدلیل سرپرست خانوار بودن این زنان و نبود شغل در انتظار آنان است، میگوید: سازمانهای حمایتی باید علاوه بر ایجاد اشتغال برای دایر کردن مشاغل خانگی برای این افراد مانند فرش بافی، صنایع دستی و... اقدام کنند در غیر اینصورت طی سالهای آینده هم مشکلات زنان سرپرست خانوار بیشتر میشود و هم آسیبهایی که آنان را گرفتار خواهد کرد.
در حوزه جامعه شناسی زنان سرپرست با مسائل ومشکلاتی نظیر عدم دسترسی به فرصتهای شغلی مناسب سطوح پایینتر تحصیلات در بین فرزندان شان افزایش بزهکاری فقر در ابعاد مختلف روبرو هستند .بنابراین در شبکه خویشاوندی و در ارتباط با اقوام و آشنایان و در عین حال چگونگی گذران اوقات فراغت آنان خلاءهای جبران ناپذیری به وجود میآید.
روانشناسان نیز معتقدند یکی از عمدهترین منابع استرس برای زنان، به ویژه زنان سرپرست خانواده ایفای نقشهای متعدد در زمان واحد است. عمدهترین نقش پذیرفته شده برای مردان نقش نانآوری خانواده است و استرسهای مربوط به نقش در مردان معمولاً وابسته به نقشهای شغلی آنان است. زنان سرپرست خانواده هم باید اداره امور اقتصادی را بر عهده داشته و استرسهای مربوط به شغل و حرفه و تنظیم درآمد را تجربه کنند و هم استرسهای نقش والدینی، تربیتی و حمایتی از فرزندان.
"هدایت صفری" مدیرکل کمیته امداد استان زنجان به خبرنگار موج رسا، میگوید: در حال حاضر ۱۴ هزار و ۱۵۴ زن سرپرست خانوار تحت حمایت کمیته امداد استان زنجان هستند.
وی اظهار میکند: طی سه ماهه سال جاری ۴۶۵ میلیون تومان حق بیمه تأمین اجتماعی برای زنان سرپرست خانوار در استان پرداخت شده است.
مدیرکل کمیته امداد استان زنجان با بیان اینکه هدف از انجام بیمههای اجتماعی برای جامعه هدف، توانمندسازی مددجویان تحت حمایت و تأمین امنیت اقتصادی برای آینده زنان سرپرست خانوار و مجریان طرحهای اشتغال است،تصریح میکند: بیش از ۵۹ درصد از جامعه هدف کمیته امداد استان زنجان را زنان سرپرست خانوار تشکیل میدهند اما خوشبختانه در سالهای اخیر اقدامات خوبی در خصوص توانمندسازی زنان سرپرست خانوار توسط کمیته امداد استان زنجان انجامگرفته است.
صفری میگوید: زنان سرپرست خانوار میتوانند در جامعه استقلال مادی داشته باشند و باید در استان فرصتهای اشتغال برای زنان سرپرست خانوار ایجاد شود تا جلوی بسیاری از مشکلات گرفته شود و کمیته امداد امام خمینی (ره) در راستای راحتی زنان سرپرست خانوار علاوه بر ایجاد اشتغال خدمات درمانی لازم را به آنها میدهد.
صفری با بیان اینکه ما معتقدیم زنی که در حالت فقر و نداری به سر میبرد زندگیاش سرشار از اضطراب و استرس است، ادامه میدهد: برای اینکه او به حالت عادی برگردد، میبایست نخست بحثهای فکری، فرهنگی و مشاورههای فردی و گروهی با وی انجام بگیرد،بخش زیادی از این تعداد زنان بالای 60 سال یک نفره هستند که از آنها انتظار توانمندسازی نمیرود.
"محمد محمدی" مدیرکل بهزیستی استان زنجان در این باره معتقد است، زنان سرپرست خانوار به دلایل مختلف از جمله طلاق، فوت همسر، ازکار افتادگی همسر، خودسرپرستی، اعتیاد، زندانی و یا متواری بودن همسر دارای پرونده هستند و بهزیستی توانمند سازی این قشر از جامعه را سرلوحه برنامههای خود قرار داده است. از اهداف مهم این اداره کل توانمندسازی و خروج مددجویان از چرخه حمایتی است که سالانه 10درصد از مددجویان این نهاد باید از چرخه حمایتی خارج شوند.
وی با اشاره به ارتقای عزت نفس زنان سرپرست خانوار با ایجاد اشتغال میگوید: برای اینکه یک فرد به اشتغال مطلوب برسد باید در وی توانمندسازی دورنی صورت گیرد تا فرد بتواند ارتباط مؤثر با جامعه برقرار کند و به همنی منظور تعداد زیادی از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش خدمات بیمهای هستند که از این تعداد یک هزار و 109 نفر از بیمه تامین اجتماعی و تعداد 460 نفر از بیمه روستایی و عشایری بهرهمند هستند.
وی میگوید: کمک هزینه تحصیلی برای فرزندان مددجویان نیز از دیگر خدمات ارائه شده توسط بهزیستی است که تعداد هزار و 379 دانش آموز و تعداد 168 نفر از فرزندان زنان سرپرست خانوار نیز از کمک هزینه دانشجویی برخوردار هستند.
به گفتهی، این مسئول ، 446 نفر زن سرپرست خانوار پشت نوبت دریافت مستمری هستند که از دیگر خدماتی چون ودیعه مسکن، وام اشتغال، هزینه درمان، کمک هزینه درمان، انتقال و معافیت سربازی بهرهمند میشوند. گفتنی است،در حال حاضر 10کلینیک مددکاری اجتماعی باحضور 32 مددکار اجتماعی در سطح استان فعال هستند و به زنان سرپرست خانوار بهزیستی استان زنجان خدمات ارائه میکنند.
داستان مشکلات زندگی زنان سرپرست خانوار با وجود همه حمایتهایی که به قول مسئولان انجام میشود، پایانی ندارد و همچنان این قشر از آسیبهای اجتماعی در امان نبوده و فشار و استرسهای بسیاری را در زندگی متحمل میشوند،زنان سرپرست خانوار قشری مظلوم از جامعه بوده و نیاز به حمایت دارند، این زنان که به دلایل مختلف سرپرست خانواده خود را از دست دادهاند برای ادامه زندگی خود و رسیدگی به مشکلات که عموما از جنس فقر و مشکلات مالی هستند، نیاز به یاری دارند.
ملکناز نجفی
انتهای پیام/