logo
امروز : جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ ساعت ۶:۳۳
[ شناسه خبر : ۶۳۰۸ ] [ مدت زمان تقریبی برای مطالعه : 6 دقیقه ]
پر مخاطب ترین مجله سفر اعلام کرد؛

گنبد سلطانیه دومین جاذبه برتر ایران که قبل از مرگ باید آن را دید/ بزرگترین گنبد آجری جهان مجموعه‌ای بی‌نظیر از اصیل‌ترین هنرهای تزئینی

گنبد-سلطانیه-دومین-جاذبه-برتر-ایران-که-قبل-از-مرگ-باید-آن-را-دید-بزرگترین-گنبد-آجری-جهان-مجموعه‌ای-بی‌نظیر-از-اصیل‌ترین-هنرهای-تزئینی

نشریه "سرزمین من" پر مخاطب ترین مجله سفر و ایران‌شناسی در آخرین شماره سال ۹۶ خود گنبد سلطانیه را بعنوان یکی از ۱۰۰ جاذبه برتر ایران معرفی کرده که قبل از مرگ باید آنرا دید.

به گزارش موج رسا; در صدمین شماره سرزمین من مطلبی با تیتر " ۱۰۰ نقطه از ایران که تا زنده اید باید ببینید" منتشر شده است و جاذبه شماره دو با عنوان " سلطان گنبدها" به معرفی گنبد سلطانیه می پردازد.

نخستین جاذبه معرفی شده اولین نقطه از این ۱۰۰ نقطه ارگ بم و دومین نقطه گنبد سلطانیه بزرگترین گنبد آجری جهان است.

تعطیلات نوروزی پیش روست. فرصت سفر به استان زنجان و بازدید از شاخص ترین بنای پس از اسلام و سومین گنبد بلند جهان در شهر سلطانیه را از دست ندهید.

امسال جشن های نوروزگاه در استان زنجان برگزار می شود.

 

*آشنایی با گنبد سلطانیه

سلطانیه، زمانی پایتخت و مسكن شهریاران ایران بوده و امروزه نیز آرامگاه سلطان محمد خدابنده است.گنبد مشهور سلطانیه كه در مسیرتهران- زنجان از دور به رنگ نیلگون در پهنه دشت فراخ سلطانیه دیده می‌شود، گنبدی عظیم و دوپوش است كه از بی‌نظیرترین گنبدهای دو پوشش زیبا به شمارمی‌آید.

در بسیاری از متون تاریخی و سفرنامه‌ها، به عظمت این بنای باشکوه اشاره شده و بسیاری از شرق‌شناسان و باستان‌شناسان غربی نیز اهمیت فوق‌العاده آن را مورد تاکید قرار داده‌اند. بدنه اصلی گنبد و تمام ساختمان آن با آجر ساخته شده و گنبد با روكش كاشی‌های فیروزه‌ای و لاجوردی و به شیوه معرق‌كاری تزیین شده است چنانچه گویی جامه‌ای فیروزه‌ای بر تن كرده است.

در قسمت جنوبی گنبد، آثار ساختمان مسجدی دیده می‌شود كه محراب آن دارای حاشیه گچبری است. با ملاحظه دقیق این بنای عظیم، به نظر می‌رسد كه علاوه بر محل آرامگاه اصلی كه شامل ساختمان مركزی گنبد است و به نام تربت خانه شهرت دارد، در سایت گنبد سلطانیه آرامگاه ملاحسن کاشی نیز وجود دارد.

مولانا حسن بن محمود کاشانی آملی معروف به «حسن کاشی» عارف و شاعر دربار سلطان محمدخدابنده (اولجایتو) (حکـ ۷۰۳-۶۸۳ ق) بود. درباره این که بنا در چه دوره‌ای ساخته شده اختلاف نظر وجود دارد، برخی آن را مربوط به دوران اولجایتو و برخی دیگر آن را مربوط به دوران شاه طهماسب صفوی (حکـ ۹۸۴-۹۳۰ ق) می‌دانند.

كاشی‌های طلایی رنگ و منقش و هشت گوش تربت خانه و ازاره‌های آن از لحاظ هنر كاشی پزی فوق‌العاده ممتاز و كم نظیر است. پلان بنا در رقوم همکف و طبقه اول با فضاهای اطراف مرتبط با گنبد، نزدیک به مستطیل و ادامه مجموعه در طبقه دوم و سوم دارای پلان هشت ضلعی است. این بنا از سه فضای گنبدخانه، تربت‌خانه و سردابه تشکیل شده است. گنبد آرامگاه اولجایتو، با ارتفاع 48.50 متر و قطر دهانه 24.40 متر، بزرگ‌ترین گنبد تاریخی در ایران و بزرگترین گنبد آجری در جهان است.

این گنبد نخستین گنبد دو جداره در جهان است که نمی‌توان نمونه‌ای قدیمی‌تر از آن در جهان یافت. ضخامت گنبد ۱۶۰ سانتی‌متر و فضای خالی بین دو پوسته ۶۰ سانتی‌متر است. سیستم دو جداره بودن گنبد در ارتباط با مسایل ایستایی قابل بررسی است. به طوری که به لحاظ بالا بودن مقاومت بنا در لنگرهای خمشی و برشی، آن را توخالی و بنا را در مقابل زلزله آسیب‌ناپذیر كرده است.

 در فضای گنبدخانه، ۸ جرز سنگین با عرض 6.76 متر قرار دارد که وزن ۱۶۰۰ تنی گنبد را به شالوده‌ها منتقل می‌کنند. سطح مقطع هر کدام از این جرزها حداقل ۵۰ متر مربع و بار وارده بر آن ۲۰۰ تن محاسبه شده است. اگر چه سن پائولوزی تشابهاتی را ازگنبد کلیسای سانتاماریا دلفیوره ی فلورانس به این گنبد بیان نموده ولی اینجا مجالی بود برای بیان این مطلب که این بنای زیبای آجری با گنبد آن هرگز کوچکترین تشابهی را باسایر گنبدهای جهان نداشته و اساسا ساختار گنبد سلطانیه ویژگی خاص منحصر بفرد خودش را داشته و هیچ تشابهی به گنبد این کلیسا ندارد.

در این آرامگاه، برای نخستین بار در تاریخ معماری ایران در سطح پیچیده و مفصل از هنر کاشی‌کاری استفاده شده است. البته تزیینات در این بنا دو لایه بوده و درباره این پدیده فرضیات گوناگونی ارائه شده است. در رابطه با کاربرد بنا به عنوان ساعت آفتابی باید گفت که نوری که از سوراخ اصلی گنبد می‌تابد، نشان‌دهنده زمان ظهر، نوری که از پنجره‌های بزرگ می‌تابد نشان‌دهنده ساعت و نور پنجره‌های کوچک نشان‌دهنده حدود دقیقه است.

 گنبد سلطانیه بنایی است هشت ضلعی كه با آجر ساخته شده است، قطر داخل بنا ۲۵ متر است، در محل اتصال هر دو ضلع، دو ستون قطور و مرتفع در جوار هم ساخته‌اند. هر ستون به وسیله یك قوس جناغی به ستونی كه در انتهای همان ضلع قرار دارد، متصل شده است.  در نتیجه در هشت ضلع بنا، هشت طاق مرتفع به وجود آمده است. حد فاصل قوس‌ها در طاق مجاور را، با آجر پوشانده‌اند، در قسمت فوقانی طاق‌ها، طوق زیرین گنبد ساخته شده است و روی آن ساق گنبد را به صورت دایره بنا كرده‌اند. بنا در این قسمت، از هشت ضلعی به صورت دایره در آمده است و بر روی ساق گنبد، گنبد عظیم و رفیع بنا را استوار كرده‌اند، گنبد از نوع دو پوش است و فاصله از نوک گنبد تا كف بنا ۵۲ متر است.

تزئینات داخلی بنای گنبد سلطانیه شامل گچ بری، مقرنس كاری، كاشی كاری، خطوط تزئینی و تزئینات آجری متنوع است. گنبد سلطانیه مجموعه‌ای است بی‌نظیر از اصیل‌ترین هنرهای تزئینی ساختمانی ایران زمین. بر روی دیوارهای داخلی بنا، طرح‌هایی به خط بنایی با تركیب كاشی آبی رنگ و آجر، كلمات الله، محمد و علی و تلفیق كلمات محمد و علی و تركیب‌های پیچیده هندسی از كلمه علی ساخته شده است.

برای استحكام بنای گنبد سلطانیه در طی سالهای ۱۳۵۳ و ۱۳۵۴ در داخل ستون‌ها و طاق نماها و دیوارها بتون تزریق شد. گنبد سلطانیه یكی از جاذبه‌های توریستی استان زنجان است و همه ساله مورد بازدید گروه كثیری از جهانگردان خارجی و ایرانیان علاقه‌مند به آثار باستانی ایران زمین قرار می گیرد.

 

*اطلاعات تاریخی بنا

در دوره ایلخانان مغول مجموعه بناهایی طـراحی و شکـل گـرفتنـد کـه بـه ابـواب البـر معروف شدنـد. درشهر زنجان که یکی از پایتخت‌های حکـومـت ایلخانی بـود، غـازان خـان و خواجـه رشـید الدین فضل الله دسـتـور بـه ساخت ایـن مجمـوعه‌هـا دادند و در واقع این گونه بناها را بنیان نهادند. این بناها با قرار گرفتن آرامگاه بانی در مرکز آن شکل گرفتند.//ن

 

انتهای پیام/

فرم ارسال نظر