اوروشلوخ در آذربایجان‌غربی/ از “قاباخلاما” تا زیبایی های “اوباشدانلیق” و “افطار”
به گزارش موج رسا; در ماه رمضان، ماه میهمانی خدا و ماه حمت و مغفرت قرار داریم، ماهی که ماه نزول قرآن بوده و یک فرصت بی نظیر و استثنایی است تا به خدا نزدیک شویم.
ماه رمضان، مانند ماه محرم و…و برخی مناسبت های ملی و مذهبی در میان مردمان هر منطقه با آداب و روسم خاص و ویژه ای گرامی داشته می شود و مردم هر منطقه از کشور، دارای آداب و رسوم و عقایدی هستند که ریشه در عقاید دینی و ملی آنان دارد.
این آداب و رسوم بخشی از فرهنگ بومی و دینی و اعتقادات یک منطقه را شامل می شود و بارزترین عنصر هویت بخشی مردمان یک ناحیه به شمار می‌آید و در این میان، آداب و رسوم ماه مبارک رمضان نیز یکی از مباحث فرهنگی است که ریشه در اعتقادات دینی مردم دارد.
در منطقه آذربایجان و آذربایجان غربی نیز مانند مناطق مختلف کشور، ماه مبارک رمضان و اوروشلوخ آیی نسبت به عرق دینی آذربایجان غربی و سابقه فرهنگی و مذهبی منطقه از تنوع و جذابیت های خاصی برخوردار بوده که با گذشت قرون همچنان پابرجاست.
از چند روز مانده به شروع ماه مبارک رمضان، شهرهای مختلف آذربایجان غربی حال و هوای خاصی به خود می‌گیرند و در شهرهای مختلف بانوان خانه دار آذربایجان غربی با خانه تکانی به استقبال ماه مبارک رمضان می روند و چند روز پیش از آغاز ماه رمضان به نظافت خانه های خود می پردازند، همچنین آماده کردن مساجد و نظافت آن نیز از دیگر کارهایی است که در شهرها توسط هیئت امنای مساجد و در روستاها توسط خود مردم قبل از شروع ماه مبارک رمضان انجام می شود.
از سوی دیگر تهیه خوردنی‌هایی مانند کره و عسل محلی آذربایجان، پنیر محلی و تهیه نان‌های محلی که به آن «یاغلی چؤرک» از اول تا آخر ماه رمضان خود نشانگر این حال و هوای خاص است.
اگر در منطقه آذربایجان باشید، شلوغی مقابل نانوایی ها و نان بربری پزها هر روز عصر و قبل از اذان مغرب، را به به خوبی می توانید مشاهده کنید که مردم روزه دار این نان ها را در وعده افطار و سحری از سفره های خود جدا نمی‌کنند.
قاباخلاما
«قاباخلاما» یا به ترکی یعنی به پیشواز رفتن یکی از سنت های مردم آذربایجان است که مردم آذربایجان غربی چند روز مانده به شروع ماه مبارک رمضان اقدام به گرفتن روزه مستحبی یا قضا می کنند و به این عمل می گویند «قاباخلاما» یعنی به پیشواز و استقبال ماه مبارک رمضان رفتن.
روزه گرفتن یا «اوروج توتماخ» از اهمیت ویژه ای در میان مسلمانان برخوردار بوده و از نو روزه داران تا جوانان و پیران ترک زبان روزه های خود را با وجود مشاغل سخت و کشاورزی در زیر آفتاب سوزان رمضان ادامه می دهند و کامل روزه داری می کنند.
سال های گذشته نیز قبل از آغاز ماه رمضان از طرف مردم روستاهایی که روحانی نداشتند، نمایندگانی به نزد امام جمعه های شهرها فرستاده می شد و از آنها درخواست می کردند که یک روحانی را به نمایندگی از خود به روستا بفرستند.
در طول ماه رمضان که در زبان ترکی «اوروشلوق» خوانده می شود مساجد، اماکن مقدس و نمازخانه های این استان مملو از جماعت روزه داری می شود که‌با انگیزه تکمیل عبادت و کسب فیض بیشتر، نمازهای یومیه را به جماعت اقامه می کنند و بعد از اقامه نماز پای صحبت های امام جماعت مسجد می نشیند.
اوباشدانلیق یا سحری خوردن
اوباشدانلیق یا سحری خوردن یکی از مشخصه های ویژه ماه مبارک رمضان است که حدود یک ساعت قبل از اذان صبح انجام می شود.
یکی از آیین‌های سنتی این دیار، بیدار کردن همسایه‌ها برای خوردن سحری است که در بعضی مناطق که رسم و آیین‌ها هنوز بر جای خود باقی است ردپای آن دیده می شود و یک ساعت مانده به اذان صبح در خانه همسایه‌ها را می زنند و آن ها را برای سحری که به زبان ترکی «اوباشدان» (و به غذایی که در اوباشدان خورده می‌شود «اوباشدانلیق» گفته می‌شود) بیدار می کنند که البته امروزه این کار از طریق تلفن نیز انجام می شود.
البته در گذشته های نه چندان دور نیز رسم بر این بوده که در برخی از روستاها یک فرد با صدای گیرایی بر پشت بام خانه اهالی را برای سحری یا اوباشدان بیدار می کند.
افطار سفراسی
افطاری و احسان دادن از مشخصه های ویژه ماه مبارک رمضان، است که در این ماه در همه جا مشاهده می شود.
پهن کردن سفره های افطار در بین نیازمندان و فقرا نیز از آداب و رسومی است که پای ثابت ماه مبارک رمضان در آذربایجان غربی به شمار می رود.
در این دیار در برخی از خانواده‌ها نیز حداقل یک بار به فامیل افطاری می دهند و زنان نیز با درست کردن غذا و افطاری از میهمانان پذیرایی می کنند و البته در کنار آن رسم است کوچک‌ترهای فامیل، بزرگترها را برای افطاری به میهمانی دعوت می‌کنند.
مرباهای محلی، سوپ، آش رشته، آش دوغ، حلیم، خرماهای تزیین شده با گردو و گل محمدی، پنیر، سبزی، ماست و شیر از مهم ترین غذاهای مردم آذربایجان غربی بر سر سفره های ماه رمضان می باشد.
در گذشته آبگوشت نیز از غذاهای مرسوم افطاری بوده است اما امروز افطاری ها تفاوت چندانی با دیگر نقاط کشور ندارد فقط آش دوغ و آش رشته مرسوم است وبیشتر افطاری ها با سوپ و پلو همراه است.
این تغییر شیوه هم به نوعی از نیت خیرخواهانه مردم حکایت دارد.
احیا گئجه لری
احیا گئجه لری یا شب های قدر در این منطقه از جایگاه ویژه ای برخوردار است مساجد، حسینه ها و مساجد همه از خیل مشتاقان وصال دوست و خریداران معرفت و تشنگان محبت و رحمت دوست آکنده و لبریز است.
کیسه دوزی
کیسه دوزی در شب قصاص ابن ملجم از دیگر رسم هایی مردم این خطه می‌باشد که بنابر رسم‌های قدیمی دختران و زنان در شب ۲۷ رمضان با دوختن کیسه‌ای به نام«لعن ابن ملجم» با هر سوزنی که به کیسه می زنند یک بار به ابن ملجم لعنت می‌فرستادند.
زکات فطریه و خداحافظی با ماه رمضان
در آخرین روز ماه مبارک رمضان و در شب عید فطر که در بین مردم این دیار به نام« عرفه» نیز مشهور است، سرپرست خانواده میزان فطریه که مبلغ آن از سوی مراجع اعلام می شود، را از قوت سالانه یا از پول توی جیب جدا کرده و در محل خاصی قرار می‌دهند.
فطریه در روستاها شامل آرد یا گندم می شود که سرپرست خانواده آن را در پشت در و در داخل منزل قرار می دهد که در اولین فرصت به افراد فقیر و مستمند تحویل دهد.
در شب عید فطر نیز همه سعی می‌کنند در هنگام اعلام عید در خانه های خود باشند تا فطریه شان به گردن کس دیگری نیفتد، مردم آذربایجان معتقدند که باید فطریه را در همان روز اول به فقرا بدهند.
در برخی از مناطق روستایی و شهری آذربایجان رسم بر این است که در روز پایانی ماه رمضان، بعد از ادای فریضه مغرب و عشا، آیین خداحافظی ماه رمضان برگزار شود و این آئین هم شامل نمازهای مستحبی و دعاهاست.
نماز عید فطر
نماز عید فطر نیز در این منطقه از جلوه های زیبایی برخوردا است به گونه ای که تا قبل از طلوع آفتاب، مصلی، مساجد و خیابان های منتهی به محل اقامه نماز عید فطر مملو از مردم است.
بعد از برگزاری با شکوه نماز عید فطر مردم به دید و بازدید می روند و به خصوص به کسانی سر می زنند که عید نو آن هاست، خانواده هایی که تازه درگذشته دارند شامل این دید و بازدید و عید می شوند که قره بایرام آن ها بوده و با چای و خرما پذیرایی می شوند.
مردم روزه دار این مناطق نهایت سعی ، تلاش و ریاضت خود را در جهت هر چه معنوی تر و خالص ساختن اعمال در طول روزهای ماه مبارک رمضان به کار می بندند تا بتوانند فرایض دینی را به درستی به جا آورده و ثواب اخروی و دنیوی روزه را شامل حالشان کنند و برای این منظور در طول روز همانند ایام دیگر سال به کار و زندگی مشغول می شوند و دینداری توام با دنیاداری را احساس و لمس می کنند.
انتهای پیام/