زنجان از 2 گسل شمالی و جنوبی تهدید می‌شود/ لغزش زمین، تنها علت جابهجایی روستاها است
به گزارش موج رسا; به گسیختگی‌های موجود در برخی از نواحی پوسته زمین، گسل گفته می‌شود که مهمترین عامل زمینساختی و ایجادکننده زمینلرزهها هستند. زمینلرزهها معمولاً در اثر آزاد شدن انرژی‌های کُرنشی زمین در نقاطی مانند صفحات گسلی که پوسته ضعیف‌تر دارند به وقوع می‌پیوندند و در نتیجه، گسل‌ها هم علت و هم معلول زلزله هستند.
خصوصیات زمینلرزههای زمینساختی که در اثر تحولات زمین‌شناسی ساختمانی (تکتونیکی) اتفاق می‌افتند، متاثر از نوع گسل آن در هنگام وقوع زمین‌لرزه است.
زلزله به‌ویژه در صورتی که شدت و بزرگای آن بیشتر باشد موجب خسارت‌های جانی و مالی بسیاری می‌شود لذا برای پیشگیری از این خسارت‌ها نسبت به بهسازی و مقاوم‌سازی مسکن‌های روستایی اقدام شده و در شهرها نیز ساختمان‌ها بر اساس اصول معماری و فنی جدیدی ساخته می‌شوند تا در هنگام وقوع زلزله از شدت خسارت‌ها کاسته شود زیرا بسیاری از خسارت‌های جانی، نشات‌گرفته از استحکام پایین بناها است که اینگونه بناها نیز بیشتر در مناطق روستایی قرار دارند.
* 153 روستای زنجان در معرض خطر قرار دارد
رضا خواجه‌ای، مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان می‌گوید: 153 روستای این استان در معرض خطر و بر روی گسل قرار دارد که 18 هزار و 700 واحد در این روستاها قرار دارند.
وی با اشاره به در معرض خطر و بر روی گسل بودن 153 روستای استان اظهار می‌کند: بیشتر این روستاها در شهرستان‌های ماهنشان، ایجرود و خدابنده قرار بوده و 18 هزار و 700 واحد در این روستاها ساکن هستند که 6 هزار واحد، مقاوم‌سازی شده و برای بقیه نیز در صورت ابلاغ اعتبار، مقاوم‌سازی صورت می‌گیرد.
خواجه‌ای خاطرنشان می‌کند: از سال 1384 تاکنون 50 هزار واحد از 92 هزار و 657 واحد غیرمقاوم استان، مقاوم‌سازی شده و تلاش بر این است که جذب اعتبارات در این زمینه بیشتر هم شود.
وی می‌افزاید: امسال در طرح مقاوم‌سازی مسکن روستایی 4 هزار و 60 مورد به بانک‌ها معرفی شده که مقاوم‌سازی و نوسازی این واحدها آغاز شده و پیشرفت خوبی دارند.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان با اشاره به طرح ویژه بهسازی مسکن روستایی می‌گوید: 250 میلیارد تومان اعتبار در این زمینه به استان زنجان ابلاغ شده که اجرای آن 4100 اشتغال مستقیم ایجاد می‌کند ضمن اینکه در این طرح 50 میلیون تومان تسهیلات برای متقاضیان در نظر گرفته شده و در ادامه نیز در صورتی که تسهیلات تکمیلی و یا بلاعوض در نظر گرفته شود، اِعمال می‌شود.
* جابهجایی روستاها به دلیل عدم امکان ایمن‌سازی است
وی با بیان اینکه چند معیار و شاخصه برای جابهجایی روستاها وجود دارد، اظهار می‌کند: گُسل، رانش زمین و عدم امکان ایمن‌سازی از مهمترین دلایل جابهجایی روستاها هستند.
خواجه‌ای با اشاره به وجود 274 روستای استان زنجان در مسیر سیلاب خاطرنشان می‌کند: این روستاها باید ایمن‌سازی شوند که بیش از 500 میلیارد تومان هزینه ایمن‌سازی روستاها است.
وی می‌افزاید: در روستاهای مرصع زنجان و سعیدکندی ماهنشان، عملاً امکان ایمن‌سازی وجود ندارد و مجبور به جابهجایی هستیم که جابهجایی مرصع در حال انجام است.
مدیرکل بنیاد مسکن انقلاب اسلامی استان زنجان می‌گوید: برابر قانون در جابهجایی روستاها تامین زمین، مطالعه، آماده‌سازی و پرداخت تسهیلات به روستاییان بر عهده این نهاد بوده و همان قانون نسبت به تامین زیرساخت‌ها به دستگاه‌های دیگر نیز وظایفی را تعیین کرده است.
وی با اشاره به جابهجایی روستای مرصع اظهار می‌کند: در این روستا تسهیلات برای 100 واحد پرداخت شده و 80 درصد کارها نیز انجام شده است ضمن اینکه تاکنون بیش از 290 میلیون تومان آبرسانی به روستای مرصع صورت گرفته اما تا چه زمانی می‌توان آب را با تانکر حمل کرد در حالی که دستگاه‌های خدمات‌رسان نیز وظایفی نسبت به تامین زیرساخت‌ها بر عهده دارند.
خواجه‌ای با بیان اینکه جابهجایی روستاها در کمیته مربوطه تصویب می‌شود، می‌افزاید: روستای سعیدکندی ماهنشان نیز جابه‌جا خواهد شد که پس از جابهجایی، 8 کیلومتر نزدیک‌تر می‌شود.
* زنجان از 2 گسل شمالی و جنوبی تهدید می‌شود
دکتر عبدالرضا قدس، عضو هیات علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار موج رسا؛ در خصوص گسل‌هایی که روستاهای استان زنجان را تهدید می‌کند، می‌گوید: دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان حدود 15 سال است که مطالعاتی در زمینه گسل‌ها انجام می‌دهد و آنچه تاکنون به دست آمده این است که زنجان از 2 گسل مهم، یکی در شمال و دیگری در جنوب می‌تواند بطور جدی آسیب‌پذیر باشد.
وی اظهار می‌کند: گسل شمال زنجان از منطقه غرب (آزادراه زنجان- تبریز) آغاز شده و تا شمال شهرستان زنجان (شهر ارمغانخانه و روستاهای اطراف آن) ادامه دارد که این گسل، بیشتر باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
قدس خاطرنشان می‌کند: گسل دیگری به نام گسل سلطانیه نیز در جنوب زنجان به سمت سلطانیه و ابهر قرار دارد که این گسل نیز قسمتی از شهرها و روستاهای اطراف را تهدید می‌کند.
استاد دانشکده علوم زمین دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان، تولید خاک و جذب آب را 2 ویژگی گسل‌ها بیان کرده و می‌گوید: به این دلیل، جذاب جمعیت هستند زیرا خاک حاصلخیز و آب کافی، شرایط مناسبی برای کشاورزی بوده و جمعیت را به خود جذب می‌کند.
وی اظهار می‌کند: اگر همه گسل شمالی زنجان بشکند، بزرگای آن به 7 (به اصطلاح عام ریشتر) می‌رسد.
قدس خاطرنشان می‌کند: زلزله، انرژی خود را در یک نقطه رها نمی‌کند بلکه اگر طول گُسلی، یک کیلومتر باشد در صورت حرکت، بزرگای آن حداکثر به 5 می‌رسد و خطر جدی ندارد اما اگر طول گُسلی 10 کیلومتر باشد، بزرگای زلزله آن به 6 می‌رسد و به احتمال قوی، ساختمان‌ها آسیب می‌بینند پس تعداد گسل‌ها مهم نیست بلکه مهم طول گسلی است که می‌تواند پاره شود.
وی تصریح می‌کند: روستاهای موجود در اطراف گسل شمالی زنجان باید شناسایی شده و مقاوم‌سازی آن‌ها در اولویت قرار گیرد.
* جابهجایی روستاها راهکار مقابله با زلزله نیست
عضو هیات علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان با بیان اینکه جابهجایی روستاها راهکار مقابله با زلزله نیست، می‌گوید: جابهجایی هم کار بسیار سختی است و هم از ریشه کندن یک فرهنگ است لذا مقاوم‌سازی، بهترین راه مقابله با آسیب‌ها و خسارت‌های زلزله در روستاها است و البته جابه‌جایی‌های جزئی در همان محل روستا (بین 200 تا 500 متر از محل گسل و بیشینه خطر) نیز در کنار توجه به استحکام بناها، راهکار بعدی بوده و نیازی به جابهجایی چند کیلومتری نیست.
وی با بیان اینکه جابهجایی روستاها تقریباً در همه جا تجربه ناموفقی بوده است، ابراز می‌کند: برای مثال؛ بعد از زلزله رودبار، جابه‌جایی‌های زیادی صورت گرفت و بسیاری از روستاها که در ارتفاعات بودند جابه‌جا شدند اما با این جابهجایی، نظام اجتماعی و فرهنگی آن‌ها به هم ریخت که این خیلی جالب نیست.
* جابهجایی کلی روستاها مربوط به لغزش زمین است
قدس با بیان اینکه جابهجایی کلی روستاها مربوط به لغزش زمین است که لغزش زمین با گُسل و زمین‌لرزه، فرق دارد، اظهار می‌کند: خطر گسل، کمتر از لغزش زمین است زیرا گسل در محل شکستگی، اتفاق افتاده و سپس لرزش و زلزله اتفاق می‌افتد که اگر ۲۰۰ الی ۵۰۰ متر از آن فاصله بگیریم و ساختمان را نیز محکم و مقاوم بسازیم در امان است اما لغزش زمین به‌گونه‌ای است که هنگام بارش باران، لایه سنگی که بر روی یک لایه گِلی قرار دارد و شیب آن به سمت روستا است آب را با خود جمع کرده و به سمت پایین حرکت می‌کند و به اصطلاح سُر می‌خورد که به آن لغزش زمین گفته می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: حال اگر در پایین این کوه یا بر روی لایه‌ای که در حال لغزش است روستاهایی قرار داشته باشد، این روستاها می‌توانند به شدت آسیب ببینند و تنها راهکار مقابله با خطرات لغزش زمین، جابهجایی روستا است زیرا با هیچ راهکاری، جلوی لغزش زمین را نمی‌توان گرفت.
عضو هیات علمی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه زنجان با بیان اینکه بزرگای اکثر زلزله‌های ایران، کمتر از 7 هستند، می‌گوید: نه تنها در ایران بلکه در تمام دنیا نیز این تصور غلط است که می‌توان ساختمانی ساخت که در برابر زلزله هیچ اتفاقی برای آن نیفتد بلکه ساختمان‌ها و منازل معمولی باید طوری ساخته شوند که در صورت وقوع زلزله، خسارت جانی برای ساکنان وارد نشود و خسارت‌های مادی نیز حداقل ممکن باشد.
وی می‌افزاید: در نتیجه اگر مقاوم‌سازی ساختمان‌ها را به صورت صحیح انجام دهیم، خسارت‌های جانی بسیار کاهش می‌یابد همانطور که تعداد کشته‌های زلزله سرپل‌ذهاب، کمتر از زلزله بم بود در حالی که بزرگای هر 2 زلزله، تقریباً برابر بود.
قدس خاطرنشان می‌کند: علت این امر این بود که منازل و ساختمان‌ها مقاوم‌سازی شده و محکم‌تر ساخته شده بودند و در واحدهای مسکن مهر در سرپل‌ذهاب حتی یک ستون نیفتاد و فقط دیوارها ریخته بود که آن هم قابل تعمیر بود اما در روستاها اوضاع مانند بم بود زیرا خانه‌های قدیمی که با سنگ و گِل ساخته شده بودند مقاومت کمتری در برابر زلزله داشتند.// آ
انتهای پیام/