از مرد نمکی رها شده تا منسوجات 3500 ساله / مرد نمکی جوان قربانی ریزش کوه

 یحیی رحمتی امروز در گفت و گو با خبرنگار موج رسا;  اظهار داشت:  اولین مومیایی مردان نمکی در سال ۱۳۷۲ کشف و مشخص شد که معدن کارانی وجود داشته اند.

وی با بیان اینکه مرد نمکی شماره یک متعلق به دوره ساسانی است که در موزه ملی ایران نگهداری می شود، افزود: مردان نمکی دو، سه و چهار متعلق به عصر هخامنشیان و دارای قدمت دو هزار و ۵۰۰ ساله است.

این مسئول با اشاره به اینکه پس از آنکه نیم پیکره مرد نمکی شماره یک در سال ۱۳۷۲ در معدن نمک چهر آباد به حال خود رها شد تلاش چندانی برای تعطیل کردن استخراج مکانیکی و لغو بهره‌برداری از معدن صورت نگرفت، تصریح کرد: در پائیز ۱۳۸۳ معدن کاران حین کار با بولدوزر مجدداً با بقایای اسکلت انسانی مواجه شدند که به دلیل کار با بولدوزر تا حد زیادی متلاشی ‌شده بود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان یادآور شد: با جستجوی معدن کاران در میان خاک ‌های آشفته، علاوه بر جمع ‌آوری قسمت‌ هایی از بقایای انسانی تکه ‌تکه شده، اشیایی نیز به دست آمد که به اداره میراث فرهنگی و گردشگری استان منتقل شد.

رحمتی بیان داشت: بررسی‌ های اولیه بر روی بقایای انسانی، که پس از انتقال به میراث فرهنگی، مرد نمکی ۲ نامگذاری شد، نشان داد که این بقایا متعلق به مردی میان ‌سال با میانگین قد حدود ۱۸۰ سانتی ‌متر بوده که در جریان ریزش دیواره ­ها و سقف تونل کشته‌ شده است.

وی گفت: تکه سبد و میخ‌ های چوبی، طناب‌ های گیاهی و منسوجات ازجمله اشیایی بود که همراه این مرد نمکی یافت شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان با بیان اینکه کشف اتفاقی مرد نمکی ۲ و مجموعه ‌ای از اشیا موجب ازسرگیری پژوهش های باستان‌شناسی در معدن نمک چهر آباد بعد از گذشت ۱۱ سال شد، افزود:سریال مردان نمکی معدن چهر آباد با کشف مرد نمکی جدید همانند مرد نمکی شماره سه در پی باطله برداری در زمستان سال ۸۳ تداوم یافت و به دلیل کشف مومیایی توسط بولدوزر، این جسد نیز به‌ صورت متلاشی‌شده و تکه‌ تکه یافت شد.

رحمتی خاطرنشان کرد: بقایای مومیایی یا همان مرد نمکی ۳ شامل استخوان، لباس و قسمت‌ هایی از بافت نرم بود که همچون معدنچیان دیگر براثر ریزش تونل و سقوط یک سنگ چند تنی روی او کشته‌ شده است.

وی تصریح کرد: به هنگام کشف جسد در وضعیت دمر قرار داشت و صورت و قسمت جلوی بدن روی خاک قرار گرفته بود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان ادامه داد: دست­ های این مرد نمکی از ناحیه آرنج خم ‌شده، دست چپ روی زمین و دست راست در حالت تقریباً مشت شده بود،پای راست به‌ صورت نیمه ‌باز و پای دیگر جمع شده در زیر شکم قرار داشت.

رحمتی افزود: با وجود شکستگی جمجمه در چند قسمت، دلیل مرگ بر اساس تحقیقات انجام ‌یافته توسط دکتر شکوهی با عکس‌برداری سی‌تی‌اسکن، فشار بر قفسه سینه و پارگی قلب درنتیجه ریزش تونل­‌ها و ریزش خاک و آوار روی وی بوده است.

وی گفت: بر اساس تحقیقات انجام‌ گرفته مشخص شد این مومیایی طبیعی، پسر جوانی بوده که به هنگام مرگ حدود ۱۶ سال داشته است، قد این مومیایی ۱۷۰ تا ۱۷۵ سانتی‌متر است. بر گوش­ هایش حلقه‌ هایی از جنس نقره دیده می ‌شد،موهای سر وی کوتاه و به رنگ خرمایی است.

این مسئول بیان داشت: به همراه این جوان مومیایی‌شده، اشیای جالب‌ توجهی نیز کشف شد. یکی از این اشیا چاقوی فلزی با دسته استخوانی است که در غلافی چرمی به کمربند پارچه‌ ای او بسته‌ شده بود.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: دو کوزه کوچک سفالی سالم،طناب‌ های گیاهی، یک ‌مهره کوچک با لعاب آبی، یک پی‌سوز سالم دودزده، و ۱۱ تکه سفال نیز همراه این جسد کشف شد.

رحمتی با اشاره به منسوجات کشف شده از مردان نمکی، بیان داشت: بر اساس بررسی‏ های به عمل آمده منسوجات کشف شده متعلق به ۲ هزار و ۳۵۰ سال قبل بوده است.

وی با بیان اینکه منسوجات و پارچه های بدست آمده از معدن چهرآباد و هنر و ظرافت بکار رفته در این پارچه ها نشان از قدمت پارچه بافی و صنعت نساجی در ایران است، گفت: منسوجات و یافته های بدست آمده از مردان نمکی چهرآباد شامل دو دوره تاریخی ساسانیان و هخامنشیان است.

رحمتی افزود: مجموعه وسایل و اشیائی از معدن نمک چهرآباد استان زنجان کشف شده‌ که بسیار بی‏ نظیر است و این یافته‏ ها یکی از مستندات قوی حوزه منسوجات کشور از نوع تاریخی به شمار می‏ رود.

مدیر کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان ادامه داد: قدمت این منسوجات و ظرافت به کار رفته در بافت آنها بر اهمیت آنها بیش از پیش می افزاید که مورد توجه باستان شناسان وکارشناسان این رشته است.

رحمتی با بیان اینکه تنها لباس بازمانده از دوره هخامنشیان بر تن مردان نمکی بوده است، گفت: منسوجات و لباس مردان نمکی از اشیای قابل توجه همراه آنان است.

وی اضافه کرد: در کنار تمام اشیا و سفالینه هایی که کنار مردان نمکی معدن چهرآباد زنجان یافت شد، منسوجاتی که متعلق به دو دوره ساسانی و هخامنشی بود شگفتی بسیاری از پژوهشگران را بر انگیخته است.

این مسئول تصریح کرد: نوع، کیفیت بافت و الیاف به کار رفته در این منسوجات شگفت انگیز است و وجود چنین پارچه های ارزشمند و زیبایی نشان دهنده برخورداری مردم آن دوران از فن پیچیده نساجی است.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان گفت: منسوجات متعلق به مرد نمکی شماره یک متعلق به دوره ساسانی و دارای عمر یک هزار و ۷۵۰ سال و مردان نمکی دو، سه و چهار متعلق به دو هزار و ۳۵۰ سال پیش است.

رحمتی با بیان اینکه الیاف به کار رفته در این منسوجات از دو جنس پشم و مو و یا تلفیقی از هر دو است،افزود: یکی از بی نظیرترین پارچه های قدیمی به همراه مرد نمکی کشف شده است.

ملکناز نجفی