موزه های استان زنجان نمادی از تاریخ و فرهنگ/ از بی نظیرترین مومیایی های جهان تا خانگاه صوفیان در زنجان

به گزارش موج رسا; كمیته بین‌المللی موزه‌ها (ایكوم) در سال 1977 روز 18 ماه می میلادی برابر با 28 اردیبهشت ماه را روز جهانی موزه‌ها نامگذاری كرد.

موزه مکانی است که در آنجا اشیا و مواد مربوطه جمع آوری، مطالعه و نگهداری می شود، هدف از ایجاد موزه ها آموزش، انتشار اطلاعات و سرگرمی است که در حقیقت بازتاب تمام فعالیت های انسان از محیط طبیعی، فرهنگی و اجتماعی اوست.

 بر اساس تعریف شورای بین المللی موزه،هدف موزه عبارت است از گردآوری، نگهداری، مطالعه بررسی کردن و نیز به نمایش گذاشتن آثار فرهنگی یا طبیعی به منظور آموزش، پژوهش و ارزش دادن به این مجموعه ها و لذت بردن از آنهاست. 

موزه ها نیز همچون کتابخانه ها مخزن دانش بشری در زمینه های مختلف هستند، تفاوت اصلی موزه ها با کتابخانه ها و سایر مراکز تحقیقات در به نمایش گذاشتن کارکرد خاصی که صرفا به موزه اختصاص دارد. 

موزه ها وظایفی را برعهده دارند که از آن جمله می توان به نقش فرهنگی، اجتماعی، آموزشی و پژوهشی، حفظ و نگهداری، تعمیر و احیای نمونه ها و نقش تحقیقاتی و انتشاراتی این اماکن فرهنگی اشاره کرد. 

نقش آموزشی و فرهنگی موزه در نحوه ارائه اطلاعات و خدمات اطلاعاتی از طریق کتابخانه وامکانات سمعی و بصری، نمایشگاه و مبادله اطلاعات با سایر موزه ها و مراکز علمی مشابه است.

موزه ها انواع مختلفی دارند که شامل موزه های هنری، موزه تاریخی، موزه علمی(علوم)، موزه اختصاصی(تخصصی)  و موزه جنگ هستند.

موزه های هنری شامل موزه های فرش و نقاشی، موزه های تاریخی شامل مردم شناسی، تمبر و اسکناس، باستان شناسی و اماکن باستانی و موزه علمی شامل تاریخ طبیعی،هرباریوم، اسباب بازی های فکری نوجوانان و موزه اختصاصی شامل تکنولوژی و فناوری است.

 

*موزه های استان زنجان

در استان زنجان نیز موزه مردم شناسی رختشویخانه، موزه باستان شناسی مردان نمکی(عمارت ذوالفقاری) موزه باستان شناسی پیراحمد زهرنوش ابهر و موزه باستان شناسی گنبد سلطانیه همه ساله پذیرای گردشگران داخلی و خارجی است. 

عمارت ذوالفقاری در یکی از محلات قدیمی شهر زنجان موسوم به محلة "دالان آلتی"در ضلع شمالی سبزه میدان و مسجد جامع قرار دارد. این بنا ساختمان مسکونی و اداری حکمران زنجان بوده و از مجموعه بناهای اندرونی و بیرونی و بخشهای مختلفی تشکیل یافته بود.

از این مجموعه در حال حاضر فقط عمارت بیرونی باقی مانده که به نام "عمارت محمود خان ذوالفقاری" معروف است. بنا به روایاتی این خانه توسط سردار اسعدالدوله (پدر محمود خان) در اواخر حکومت قاجار بنا شده و پس از وی محمودخان در آن اقامت داشته است.

در گذشته این بخش از شهر زنجان محله ­ی اعیان نشین بوده و مجموعه بناهایی در سبک و الگویی همسان همچون خانه وزیری، خانه خدیوی، عمارت دارایی و... در این محل ساخته شده بود.

بعد از انقلاب اسلامی، عمارت ذوالفقاری مدتها در اختیار یکی از نهادها بود و تا ثبت این بنا در فهرست آثار ملی کشور به دلیل متروک ماندن و عدم مراقبتهای لازم آسیب فراوانی دید. در جریان توسعه و تعریض خیابان طالقانی دیوار و سر در ورودی بنا بطور کامل تخریب شد.

 در سالهای اخیر نیز با اجرای طرحهای عمران شهری، آسیب زیادی به بنا وارد آمده است. از جمله با احداث خیابان زینبیه و عبور آن از داخل حیاط عمارت، قسمتی از عرصه ی بنا از بین رفت و بخش عمده دیگر به پارک تبدیل شد.

در سال 1379 میراث فرهنگی استان زنجان تصمیم به حفاظت و مرمت عمارت ذوالفقاری گرفت و در این راستا بنای مذکور در چندین مرحله مرمت و باز سازی شد. با انتقال مجموعه آثار بدست آمده از معدن نمک چهرآباد در سال1386 موزه موقت مومیایی­ ها در این مکان بوجود آمد و در سال 1388 اولین موزه باستانشناسی استان زنجان در عمارت ذوالفقاری افتتاح شد.

این بنا در تاریخ 25/12/75 به شماره 1852 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.

پیش از کاوش­های دو فصل 83 و 84 در معدن نمک چهر آباد براساس یافته­ های سال 72 تصور بر این بود که معدن، محل کشته شدن شاهزاده ساسانی و یا نماینده هیئت حاکمه اقوام سکایی در سده 8 پیش از میلاد بوده است. اما با کاوش­های دو فصل اخیر مشخص شد که همه مومیایی­های مکشوفه از معدن کارگران و معدن کارانی بودند که در نتیجه ریزش معدن و فرو ریختن دیواره­ها و سقف و تونل­ها کشته و مدفون شده­ اند.

 طبق کاوش­های انجام یافته همچنین مشخص شد که معدن از حدود نیمه هزاره اول شناسایی شده است. بر اساس آزمایشات سالیابی کربن 14 مشخص شد که مرد نمکی 3، 4، 5، مربوط به دوره هخامنشی با قدمت حدود 2300 سال و مرد نمکی 1، 2، مربوط به دوره ساسانی، با قدمت حدود 1500 تا 1700 سال قبل است.

 بنابراین با توجه به شواهد و مدارک موجود، ریزش تونل­های معدن چهر آباد، دست کم دوبار رخ داده است. نخستین بار در حدود 2300 سال پیش و به هنگام فعالیت معدن کاران بخش بزرگی از تونل­های معدن ریزش و در آن مردان نمکی 3، 4، 5 کشته شده اند و سپس با گذشت چندین قرن سال دوباره حادثه­ای دیگر در معدن نمک رخ داده و در نتیجه آن مردان نمکی 1 و 2 نیز کشته و مدفون شده ­اند.

در حال حاضر به استثنای مومیایی نمکی شماره 1 که در موزه ملی کشور نگهداشته می شود بقیه اجساد و اشیای بدست آمده از معدن چهرآباد در موزه ذوالفقاری زنجان در شرایط مطلوب، تحت نظارت کارشناسان مربوط نگهداری می­شوند.

 

*رختشویخانه موزه ای منحصر به فرد در ایران

بنای رختشویخانه در قلب بافت تاریخی شهر که منطبق بر حصار است در منطقه پرتراکم مسکونی، موسوم به عباسقلی خان و محل معروف به باباجمال چوقوری (گودال بابا جمال) احداث شده است که امروزه خیابان سعدی وسط به فاصله یکصد متری از سمت غربی آن عبور کرده و از طریق کوچه فرهنگ به بنای مزبور مرتبط می شود.

علاوه بر این پدیده عارضی شبکه ارتباطی متعدد و گسترده ای، این بنا را با کل شهر مربوط می سازد.
مجموعه تاریخی رختشویخانه در سال 1319 در دفتر اندیکاتور اداره ثبت اسناد و املاک زنجان به ثبت رسیده، زمین این بنا در سال 1347 هجری قمری مطابق با 1307 هجری شمسی توسط علی اکبر توفیقی رئیس بلدیه شهر (شهردار) زنجان از باقرخان امجد نظام به قیمت 185 تومان خریداری شده است. محل موصوف قبل از احداث رختشویخانه با هرز آبهای سطحی مملو و به بابا جامال چوقوری (گودال بابا جمال) معروف بوده است.
این بنا توسط دو برادر به نام های مشهدی اکبر (معمار) و مشهدی اسماعیل (بنا) در مدت 15 ماه به اتمام رسیده و سنگهای آن از معدن سنگ روستای اژدهاتو استخراج و پس از حجاری توسط کاری های بلدیه (شهرداری) به محل بنا حمل شده است.
آب مجموعه از قنات قلعچه حاجی میربهاء الدین تامین می شده است. متولی رختشویخانه توسط رئیس بلدیه گمارده می شد و سالیان متمادی شخصی به نام اصغرخان بوده که عیال ایشان به نام معصومه خانم مدیریت آن را برعهده داشته، اصولاً رختشویخانه برای آحاد شهروندان بابت سرایداری از مراجعین اخذ می نموده است.
این بنا در نوع خود منحصر به فرد بوده و از سال 1377 به عنوان موزه مردم شناسی استان زنجان مورد بازدید گردشگران و علاقمندان قرار می گیرد.

 

*موزه سلطانیه گنجینه ای از اعصار گذشته

در قسمت جنوب غربی کهن دژ (ارگ سلطنتی)، گنبد سلطانیه به عنوان یکی از بناهای عظیم اسلامی و شاید باشکوه ترین آن ها، همچون نگینی سربرافراشته و خودنمایی می­کند.

این بنا در دوران حکومت سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) در مدت 9 سال (از سال 704 الی 712 هجری قمری) احداث شده است. دربارة این بنا، فرضیه­ های بسیاری از نظر تناسب­ها، ترکیب­ها، تلفیق­ها و دیگر ویژگی­ها از سوی مورخان، جغرافی­دانان، باستان­شناسان و حتی مردم عادی ابراز شده است که دو وجهه غالب دارند:
نظریه نخست، به مورخان و جغرافی­دانان متقدم مربوط است که بنای گنبد را آرامگاه سلطان محمد خدابنده اولجایتو معرفی کرده­اند. نظریه دوم، مربوط به انتساب و اختصاص بنا، از طرف اولجایتو، به آرامگاه علی ­بن ابیطالب (ع) و حسین­ بن علی (ع) است.
کارشناسان با بررسی­های باستان شناسی و مطالعة عناصر معماری، انتساب و اختصاص بنای گنبد سلطانیه به آرامگاه ائمه اطهار (ع) را مردود دانسته­ اند و روشن شده است که آرامگاه سلطانیه را غازان و اولجایتو به تقلید از آرامگاه­های موجود در ایران ساخته­ اند.
گنبد سلطانیه، شکوه و برزگی کلیسای جامع مریم مقدس در فلورانس ایتالیا و مسجد ایاصوفیای ترکیه را تداعی می­کند. این بنا، سومین بنای بزرگ تاریخی در جهان و نخستین بنای بزرگ تاریخی ایران می­باشد. این بنا در دوران برپایی، بلندترین بنای جهان بوده است.معماری گنبد سلطانیه، نسبت به آثار مشابه، از نظر عظمت و ابعاد، منحصر به فرد است و نمونه بدیعی از یک آزمایش موفق است.

گنبد سلطانیه از نظر تزئینات نمایشگر مرحلة کمال معماری گذشتة ایران است و خلاقیت طراحان، معماران و مهندسان زمان خود را به نمایش و داوری گذاشته است. در این بنا، دو لایه آرایش و زینت معماری شناسایی گردیده است: قسمتی از تزئینات لایة دوم به دوران اولجایتو و اوایل دوران سلطان ابوسعید بهادر تعلق دارد. تزئینات لایة نخست، به طور کلی، با پیشرفت کار ساخت بنا اجرا گردیده و در هنگام افتتاح ابواب­ البر، پایان پذیرفته است.
عمده­ ترین عنصرهای تزئیناتی در گنبد سلطانیه عبارتنداز: تزئینات آجری، گچ­بری، کتیبه­ نویسی و کاشی­کاری که همگی با هم و با هماهنگی جالب توجهی سامان یافته­اند.
طولانی­ ترین کتیبه این بنای تاریخی کتیبه ­ای است که در فاصلة 360 سانتی­متری از کف گنبد، و در عرض 75 سانتی­متری دور تا دور بنا نوشته شده است و به سوی ایوان­ها و جرزها ادامه یافته است. در این کتیبه، سورة "فتح" به خط زیبای ثلث نوشته شده است. در بالای هر یک از ایوان­های هشت­گانه، یک حدیث ذکر شده است.

 در سطح قوس، در طبقه دوم ایوان شرقی، کتیبه­ای از آجرهای پیش­بر در زمینة کاشی­کاری معرق به رنگ سبز و آبی وجود دارد. بر این کتیبه، آیة 125 سورة مبارکة "بقره" (سورة یکم) به خط کوفی نوشته شده است.
در سطح جرز ایوان­های جنوب­ شرقی و جنوب غربی، طرح­های تزئینی به شکل ترنج با رنگ آبی طراحی شده ­اند و خط­های کلی این نقش­ها، اسلیمی است. در لابه ­لای این نقش­های اسلیمی، کلمات ابوبکر، عمر، عثمان و علی، حسن و حسین پیوسته تکرار شده ­اند. این گنبد به تنهایی یکی از شگفتی­های معماری در ایران و جهان به شمار می­رود و از ارزشهای درجه اول جهانگری برخوردار است.
اشیاء نمایشی در این موزه عبارتند از :
اشیاء کاوش شده از سلطانیه شامل انواع پی سوز سفالی یک قسمتی و بشقابی ساده ،انواع کاشی های زرنگار ، صلیبی ،ساده ،معرق و .. ، انواع سکه های مسی و نقره مربوط به دوره ایلخانی و ..

 

*موزه شهدای زنجان

موزه شهداء زنجان تحت نظارت بنیاد شهید استان در سال 1378 در خانه توفیقی افتتاح شد.

بنای توفیقی در بافت تاریخی و قدیمی شهر در محله معروف به غربییه بالا که به محله خرابه رجی نیز مشهور بوده قرار دارد. این بنا از شمال غرب نزدیک به دروازه رشت و از جنوب نزدیک به دروازه قزوین می­باشد. بنای توفیقی از بناهای اواخر دوران قاجار و اوایل پهلوی بوده و به شماره 2664 مورخ 87/12/25 به ثبت آثار ملی کشور رسیده است.

 بنای توفیقی از نقطه نظر سبک معماری و سیاق تزئینی مصادیق الگوی تقارن و رایج در اواخر قاجار و اوایل پهلوی بوده و منزل اولین شهردار زنجان (آقای علی ­اکبر توفیقی) است.

 

*موزه تاریخ طبیعی زنجان، مروج دانش و فرهنگ زیست محیطی

موزه تاریخ طبیعی زنجان از جمله مکان های فرهنگی، اجتماعی، آموزشی، تحقیقاتی و نمایشگاهی است که می -تواند علاوه بر شناساندن هر چه بیشتر زیست بوم های مختلف و گونه های حیات وحش و پوشش گیاهی منطقه ارزش حفظ و نگهداری تنوع زیستی را نیز به اقشار مختلف مردم جامعه یادآوری کند.

موزه تاریخ طبیعی زنجان در راستای تکمیل مراکز تحقیقاتی دانشجویان و دانش‌ آموزان نقش به سزایی دارد. این موزه که در پارک جنگلی ارم اول جاده زنجان به تبریز واقع شده در زمینی به مساحت ۲ هزار متر مربع و با زیربنای ۸۰۰ متر مربع احداث و همه روزه از ساعت ۹ تا ۱۲ صبح و ۱۶ تا ۲۰ عصر برای بازدید عموم دایر است.

با توجه به این اصل مهم که ادامه حیات بشری به بقای طبیعت بستگی دارد از این رو اهمیت علوم طبیعی و نقش موزه های تاریخ طبیعی در اشاعه دانش و فرهنگ زیست محیطی در جهان امروز بیشتر محسوس میباشد. لذا این مراکز می توانند اندیشه و احساس مردم را در مورد جلوه های تنوع زیستی و خطر انقراض گونه های کمیاب جانوری و گیاهی برانگیزد.

به طور کلی آنچه که در حال حاضر به نام موزه تاریخ طبیعی زنجان شناخته می‌شود یک مجموعه‌ ای است که در اثر جمع‌ آوری انواع نمونه‌ های جانوری، گیاهی، سنگ‌ها، سنگواره‌ ها و همچنین انواع حیوانات تاکسیدرمی شده استان و بعضی از نقاط کشورمان به وجود آمده است.

موزه تاریخ طبیعی زنجان که از لحاظ ساختمان و طبقه‌ بندی نمونه‌های جانوری و گیاهی و نوع گونه‌ های جمع‌ آوری شده یکی از موزه‌ های طبیعی در خور توجه در سطح کشور است و با اقداماتی که انجام گرفته در این مرکز بیش از ۵۸ نمونه از پستانداران، ۱۰۳ نمونه از پرندگان، ۲۶ نمونه از خزندگان، ۱۷ نمونه انواع ماهیان و ۱۲۰ نمونه از حشرات مختلف جمع‌ آوری و در معرض دید بازدیدکنندگان قرار داده شده است.

در این موزه که نمونه‌ های نادر گیاهی، جانوری و کانی استان زنجان جمع‌ آوری و به‌ صورت نمایشگاهی که نمایانگر اکو سیستم متنوع استان است، طراحی و مسجع شده است در حال حاضر یکی از موزه‌ های غنی در سطح کشورمان محسوب می‌شود.

 از گونه‌های موجود در موزه تاریخ طبیعی زنجان می‌توان به ۱۵ گونه گیاهی، ۳۸ گونه فسیل بی‌ مهرگان، بیش از ۳۰ گونه فسیل گیاهان، ۷۶ گونه سنگ و کانی، ۱۹ گونه اسکلت و بالغ بر ۵۵ گونه از سایر بندپایان اشاره کرد.

در موزه تاریخ طبیعی زنجان غرفه‌ هایی که نمایانگر اکوسیستم‌ های متنوع استان است طراحی و به صورت بسیار زیبایی مجسم شده و همچنین نمودی از غارهای آهکی و تشکیلات استالاگیت و استالاگمیت استان به نمایش گذاشته شده است. در این مرکز فرهنگی و آموزشی« دیو راماهایی» که نمایانگر طبیعت استان است طراحی و در قالب صحنه‌ای با حیات وحش موجود مجسم و به طرز بسیار جالبی پیاده گردیده و سعی شده است جانور در محیط طبیعی زندگی خود بصورتی نشان داده شود که نمایانگر ارتباط حیوان با محیط زیست خود باشد و دانش‌پژوهان بتوانند نهایت استفاده را ببرند.

صحنه ماقبل تاریخ این موزه همچنین نموداری از آتش‌فشان‌ ها، مرداب‌ها و رستنی‌های دوران‌ های مختلف زمین‌شناسی را نشان می‌دهد.

موزه تاریخ طبیعی اداره کل حفاظت محیط زیست استان زنجان به منظور حفظ و در معرض نمایش گذاشتن گونه های جانوری و گیاهی، سنگواره ها و نمونه هایی از برخی کانی ها و سنگ های معدنی موجود در استان، در سال ۱۳۷۳ افتتاح شد.

موزه تاریخ طبیعی این استان که در ابتدای جاده قدیم تبریز - زنجان و در داخل پارک جنگلی ارم شهر زنجان واقع شده به منظور حفظ و نگهداری و همچنین نمایش گذاشتن گونه های جانوری و گیاهی، سنگواره ها و نمونه هایی از برخی کانی ها و سنگ های معدنی موجود در زنجان در سال 73 افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفته است.

 

*موزه صنایع دستی،سند ارزنده هنر دست زنجانی ها

صنایع دستی به مجموعه صنایعی گفته می شود که قسمتی یا تمامی مراحل ساخت آن توسط دست صورت می گیرد این صنایع هم حالت کارگاهه و هم خانگی قابلیت استقرار در روستا و شهر دارد و بدون نیاز به تکنولوژی های پیشرفته متکی به تخصص های بومی و سنتی است و قسمت اعظم مواد اولیه آن از داخل کشور تهیه می شود .

عمارت دارایی (دیوان استیفاء) در بافت تاریخی شهر زنجان (سبزه میدان) قرار گرفته، ظاهراً این بخش از شهر در اواخر دوره قاجار و اوائل حکومت رضاخانی تقریباً مقارن با اواخر جنگ جهانی دوم از سوی دولت وقت بصورت مجموعه ­ای به اماکن و ساختمان­های دولتی اختصاص می­ یابد که عبارت بودند از عمارت دارایی در باغی معروف به همین نام­، بنای دخانیات­، اداره غله­، انبار قند و شکر
به هر حال بنای دارایی طبق کتیبه ­ای که بر فراز سردرهای ورودی جبهه شمالی و جنوبی بنا نقش شده تاریخ ساخت آن به سال 1316 هجری شمسی اوائل حکومت رضا خانی باز میگردد که از همان ابتدا به امور مالیه اختصاص می­یابد .
عمارت دارایی حاصل فعالیت و نوآوری معمارانی چون وارطان هوان سیان، پل آبکار و گابریل گورکیان است که در دهه­ های نخست سده قرن بیستم تأثیر بسیار مثبت و مهمی را بر روی معماری نوین ایران داشتند­، دوران فعالیت آنها مصادف با تحولات عمیق هنری و معماری در اوائل قرن بیستم در اروپا بود در واقع همزمان با اوج فعالیت معماران بزرگ اروپایی که همگی از پیشگامان مکتب هنر نو و جنبش معماری مدرن بوده اند­.
بدین ترتیب این معماران که از ارامنه کشور بودند متأثر از این جریان و روند با فعالیت در رشته معماری به اشاعه اصول و مبانی مکتب هنر نو و جنبش معماری مدرن پرداختند و نهضت جدیدی را در گستره معماری ایران بوجود آوردند و آثار زیبایی را خلق نمودند­.
بر اساس اسناد و مدارک موجود عمارت زیبای دارایی یکی ار آثار ارزنده­ ای است که در این رهگذر توسط پل آبکار بوجود آمده و میرزا محمدعلی مستوفی پیشکار خمسه نخستین رئیس مالیه آن بود.
این اثر به شماره 2335 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است .
این اثر تاریخی از سال 1390 به عنوان موزه هنرهای سنتی و صنایع دستی زنجان مورد بهره­ برداری قرار می­گیرد. اشیاء نمایشی این موزه شامل انواع ظروف مسی قلمزنی شده دوره قاجار ساخت زنجان ،انواع چاقو و شمشیر معاصر ساخت زنجان، صنایع دستی استان زنجان شامل گلیم بافی و چاروق دوزی ساخت زنجان و ... است .

 

*موزه پیر احمد زهرنوش،خانگاه صوفیان

بنای معروف به پیر احمد زهر نوش امروزه در منتهی الیه جنوب شهر ابهر و در وسط میدان پیر قرار دارد. در حدود یک دهه پیش که شهر گسترش زیادی نداشت، انتهای خیابان 17 شهریور، منطقه بازی بود که بقعه پیر احمد در آن قرار داشت.

این بنا پس از توسعه شهر و احداث خیابانها و معابر جدید، در وسط میدانی کوچک قرار گرفت و پیرامون آن که در گذشته گورستان بود، به عنوان فضای سبز میدان در نظر گرفته شد. در هر صورت بعد از احداث میدان، بنای تاریخی پیر در وسط فضای سبز میدان که با نرده های آهنی محصور شده، قرار گرفت.

 این بنا در واقع بقایای مجموعه ای است که از دو بخش اصلی متصل و مرتبط با هم تشکیل شده است. بخش اول گنبد خانه ای مرتفع که به دلیل وجود سردابه ای در آن، محل دفن یک یا چند شخصیت مهم بوده و بخش دوم فضاهای غرب و شمال غرب گنبد خانه که به گفته برخی پژوهشگران محل خانقاه و عبادتگاه بوده است.

 تصاویر باقی مانده بنا پیش از مرمت، نشان می دهد ساختمان گنبد خانه علیرغم آسیب های وارده بر آن، پا بر جا بود. اما بخشی که به عنوان خانقاه معروف است، تا حدود زیادی تخریب شده و به صورت تلی از خاک در پیرامون بنا دیده می شد. نقشه این بخش از بنا پس از کاوش های باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی استان آشکار شده است.

امروزه بر روی سنگ قبری که توسط برخی پژوهشگران و علاقمندان ابهر تهیه شده نام چهار شخصیت به عنوان مدفونین در این گنبد خانه ذکر شده است. این چهار شخصیت عبارتند از ابوبکر عبدالله بن طاهر ابهری ( 330 ه.ق )، ابوبکر محمدین عبدالله بن طاهر طیان ابهری( 289-375 )، ابوبکر احمد بن حسن ابهری معروف به پیر احمد زهر نوش ( 831 )، شیخ شهاب الدین ابهری متوفی در دوره صفوی. هرچند در کتاب تاریخ ابهر نام 6 شخصیت و در کتاب تاریخچه گنبد و پیر احمد نام 4 شخصیت ذکر شده است. در میان تمامی اشخاص ذکر شده نام ابوبکر عبدالله بن طاهر دیده می شود. اطلاعات ما در باره بخش الحاقی بنا به دلیل تخریب بیش از حد آن در گذشته و باز سازی آن در دهه های اخیر بسیار ناقص است.

 برخی متون تاریخی حکایت از وجود مشایخ و صوفیان زیادی در طی قرون اولیه و میانی اسلام در ابهر داشته اند. بنابر این با توجه به این که ابوبکر عبدالله بن طاهر یکی از بزرگان مشایخ صوفیه بوده بسیاری از پژوهشگران معتقدند که بنای الحاقی به گنبد خانه از مراکز عبادتی بوده و به عنوان خانقاه صوفیان استفاده می شده است و از سال 1390 موزه باستانشناسی در این مکان دایر است.

مسئول امور موزه های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان زنجان نیز در گفت و گو با خبرنگار موج رسا با اشاره به فعالیت موزه های استان زنجان،اظهار داشت: در حال حاضر پنج موزه در استان آماده بازدید علاقه مندان است.

پرستو قاسمی با بیان اینکه امروز 28 اردیبهشت ماه به مناسبت روز جهانی موزه،بازدید از موزه های استان زنجان رایگان است،افزود: علاقه مندان می توانند از موزه ها بازدید کنند.

وی خاطرنشان کرد: به منظور ترغیب و تشویق عموم مردم برای بازدید از موزه ها، علاقه مندان به موزه و آثار تاریخی می توانند در روز شنبه 28 اردیبهشت به صورت رایگان از موزه های تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی بازدید کنند.//ن